Het was een opmerkelijk bericht, gisteren in het ND. Er is onderzoek gedaan onder christenen in de VS over hun eigen standpunten en de standpunten die zij Jezus toedichten in het geval Hij in de huidige samenleving van Amerika zijn mening zou geven. Wat bleek? Zowel conservatieve als liberale christenen denken dat Jezus er striktere opvattingen op na zouden houden dan die welke zijzelf huldigen.
Even wat nadere gegevens. Liberalen denken dat Jezus’ mening over abortus en homohuwelijk strikter zou zijn dan hun eigen inzicht. Conservatieven denken dat ook, vermoedelijk (het artikel is daarover niet helemaal duidelijk) in iets mindere mate. Er is verschil in de terreinen waarop conservatieve en liberale christenen Jezus’ afwijkingen van hun eigen opvattingen localiseren. Bij liberalen ligt dat vooral op het vlak van (reeds genoemde) morele kwesties. Conservatieven wijken vooral af op sociaal gebied. Zo denken ze dat Jezus meer open zou staan voor het opleggen van hogere belasting aan de rijken en voor een betere behandeling van illegalen.
Deze uitkomsten roepen vragen op. Hoe is het mogelijk dat christenen het zich menen te kunnen veroorloven van mening te verschillen met de grondlegger en voltooier van hun geloof? Waar is de onderwerping aan Hem? Waar is de erkenning dat bij Hem de hoogste wijsheid te vinden is? Vinden we Hem een beetje wereldvreemd? Kunnen we met zijn onderwijs niet uit de voeten? Gaan we als de rijke jongeling terneergeslagen, of erger nog, vol zelfverbeelding bij Hem weg? Is de mondigheid zo ver doorgeschoten dat we de pretentie menen te kunnen voeren dat we het beter weten dan Hij? Heeft het autonomie-ideaal zich zo diep in ons vastgezet dat we zonder scrupules ruimte opeisen voor onze eigen inzichten ook als die afwijken van de zijne?
Andere taktieken om onze eigen inzichten te handhaven tegenover Hem zijn natuurlijk ook niet in orde, maar daar kleeft in ieder geval niet het bezwaar aan van de vrijpostigheid die het onderzoek aan het licht heeft gebracht. Een veel beproefde taktiek is je eigen opvatting uitgeven voor die van Jezus en daar zelf nog in geloven ook. Je hebt strenge opvattingen over abortus en illegalen, omdat je Hem diezelfde strenge opvattingen toedicht. Zelf heb ik ook wel eens opvattingen verdedigd waarvan anderen vonden dat die afweken van wat Jezus leerde, maar ik deed dat tenminste in de overtuiging dat ik daarmee Jezus’ eigen bedoelingen recht probeerde te doen.
Als christenen op grote schaal wegen gaan en verdedigen waarvan ze zelf erkennen dat ze daarin Jezus niet volgen, dan is dat het begin van het einde van veel kerken. Dat is een christendom zonder navolging, zelfs zonder intentie tot navolging. Zolang de kerk op aarde is, zal zij ten dele kennen en gebrekkig zijn in de gehoorzaamheid. Wij leven van vergeving. Maar als het normaal gevonden wordt dat wij zonder blikken of blozen onze eigen wegen kiezen, raken we het spoor bijster.
Maar misschien gaven de deelnemers aan het onderzoek zich eerst helemaal geen rekenschap van hun afwijkende opvattingen, omdat ze die eigenlijk nooit aan de prediking van Jezus hadden getoetst, en kwamen ze tijdens het onderzoek er met schrik achter dat ze Hem niet volgden. Maar ook dan is de uitkomst veelzeggend. Die geeft dan aan dat Amerikaanse christenen veel te slordig en eigenmachtig leven.
Is dit alleen een Amerikaans probleem? Ik denk het niet. Laat ik twee voorbeeld noemen: ons omgaan met de materiële goederen die ons worden toevertrouwd en onze seksuele moraal bij hertrouwen na een echtscheiding. Houden wij ons aan de strikte bepalingen die onze Heer en Meester daarover geeft? Het laatste is een teer onderwerp, omdat mensen op dit punt pijnlijke wonden met zich mee kunnen dragen. Het is ook riskant dit thema aan te raken, omdat hierover zo gemakkelijk in de naam van Jezus harteloos geoordeeld wordt. Dat gaat juist tegen zijn bedoeling in. Toch is het van belang hier de weg van de navolging te zoeken en ons voortdurend te toetsen aan zijn woorden. Daar zullen we wél bij varen.