Met een officiële verklaring probeert het curatorium van de Theologische Universiteit te Apeldoorn wat kou uit de lucht te nemen. Er is al langere tijd ophef over de relatief positieve beoordeling door dr. W.A. den Boer, docent aan de Universiteit, van Arminius in zijn proefschrift. Hij noemt hem zelfs een gereformeerd theoloog.
Het curatorium verklaart dat daarmee geen uitspraak is gedaan over Arminius’ confessionele rechtzinnigheid, maar over de traditie waarin hij stond: ‘Arminius was niet rooms, niet luthers, maar ‘gereformeerd’: behorend tot de brede stroom van protestantisme die zijn oorsprong heeft in de Zwitserse, nader bepaald de calvinistische reformatie.’ Aldus de verklaring die is afgedrukt in De Wekker.
Eerlijk gezegd is deze uitleg nogal mager. De opponenten zijn er dan ook niet door gerustgesteld. Volgens mijn collega’s Van Heteren en Uitslag uit Urk heb je geen proefschrift nodig om aan te tonen dat iemand historisch gezien niet rooms of luthers was, maar in de brede zin van het woord gereformeerd. Op die manier kun je alle remonstranten wel gereformeerd noemen, aldus emerituscollega Roos, en misschien zelfs wel de atheïstische ds. Hendrikse. Die is ook niet rooms en ook niet luthers. Hij voegt eraan toe dat de titel ‘gereformeerd’ blijkens het proefschrift wel degelijk een positief waardeoordeel inhoudt.
Ik denk dat de opponenten in deze gelijk hebben. Daarom is hun wantrouwen begrijpelijk.
Tegelijk denk ik dat dr. Den Boer en het curatorium het zich onnodig moeilijk hebben gemaakt. Als ze nu hadden uitgelegd dat Arminius op grond van zijn gereformeerde vorming erop uit was enkele gereformeerde noties te doordenken en te verdedigen, was er geen enkele reden overgebleven voor kritiek of wantrouwen. Dan zou enerzijds recht zijn gedaan aan zijn voor gereformeerden herkenbare drijfveer, en was er anderzijds niets beslist over de vraag of Arminius’ poging is geslaagd.
Volgens mij heeft Den Boer het zo bedoeld en is er geen echte reden voor wantrouwen.
Misschien is dit een tip voor de besloten vergadering in Apeldoorn met christelijk-gereformeerde predikanten op 24 juni aanstaande. Het lastige is alleen, dat de staf daarmee dan genoodzaakt is weer afstand neemt van de gepubliceerde verklaring en die te ontmaskeren als gedraai.
Nee, ik denk niet dat de verklaring zoals die er nu ligt aan enige verheldering heeft bijgedragen. Ze kan zelfs een vrij simpele opheldering in de weg staan.