Belangeloos

Het zal niet meevallen om op de wereldwijde klimaatconferentie in Kopenhagen tot goede afspraken te komen over de vermindering van de uitstoot van CO2. De noodzaak daarvan wordt door verreweg de meeste wetenschappers onderschreven. Het heeft te maken met de opwarming van de aarde. Veel uitstoot van CO2 leidt tot een broeikaseffect. De warmte die de aarde krijgt van de zon kan door diezelfde aarde niet meer worden uitgestraald. Daardoor blijft de warmte hangen. Is het dan zo erg dat de wereld een paar graadjes warmer wordt? Ja, want dat heeft gevolgen voor het smelten van de ijskappen op de polen en in de bergen. Dat leidt tot een verhoging van het waterpeil. Land wordt bedreigd, dijken moeten worden verhoogd. Verder leidt het tot vaak nadelige klimaatveranderingen: toename van hevige stormen, overmatige regenval, en op andere plaatsen toenemende droogte. En ook al is het verband tussen de uitstoot en de temperatuursstijging niet 100% bewezen, het risico is levensgroot. Het wrange is, dat de armsten er het meest de dupe van zijn, terwijl zij het minst aan het probleem hebben bijgedragen.
Er moet iets gebeuren om de grote risico’s tegen te gaan, maar dat valt niet mee. Iedere partij heeft namelijk haar eigen belangen. Staten hebben er belang bij dat zij niet achterop raken in hun concurrentiepositie. Daarom waken zij ervoor dat ze niet meer hoeven in te leveren dan anderen, en liever nog springen zij er gunstiger uit. De boeren hebben er belang bij dat hun productiekosten niet omhoog gaan door allerlei milieuheffingen en milieuvoorschriften. Zij moeten het hoofd boven water houden. Consumenten hebben er belang bij dat ze niet meer voor hun melk, brood, benzine en vliegtuigtickets hoeven te betalen. Niet veel mensen zijn bereid iets van hun welvaart in te leveren.
De verdediging van de eigen belangen gaat gepaard met wantrouwen. Doet iedereen wel mee? Houdt iedereen zich wel aan de afspraken? Want als bijna alle landen meedoen, maar enkele landen haken af, dan profiteren die laatsten van de goede trouw van de eersten. Zij wentelen dan namelijk de lasten af en creëren voor zichzelf een voordeliger positie op de markt. Door hun afhaken wordt er meteen ook afbreuk gedaan aan de effecten van de afspraken: zij blijven op dezelfde schaal het milieu vervuilen. En andere landen komen in de verleiding om de afspraken aan hun laars te lappen.
Tot nu toe is deze bezinning het tegendeel van belangeloos. Alles staat bol van de eigen belangen. Leg daar nu eens het kerstevangelie tegenaan: Christus was rijk, als de eeuwige Zoon bij de Vader, maar Hij is omwille van ons arm geworden, opdat wij door zijn armoede rijk zouden worden (2 Korintiërs 8:9). Wij kunnen ons nauwelijks voorstellen van hoeveel rijkdom Hij vrijwillig afstand heeft gedaan. Hij deed dat niet om er zelf beter van te worden, maar om mensen te redden van de ondergang. Hij deed het voor ons. En Hij ging tot de bodem, tot in de meest schrijnende armoede.
Daar zijn wij ver vandaan, van die spontane bereidheid. Wij mogen ons door het kerstevangelie laten inspireren tot deze gezindheid om ter wille van anderen in te leveren op onze welvaart. Zo zal het mogelijk zijn om in het nieuwe jaar en in de verdere toekomst de aarde te bewaren, zodat wij en onze kinderen daarop kunnen leven in vrede.