De boodschap van de premier in zijn toespraak tot het volk was niet gemakkelijk. Een groot deel van onze bevolking, misschien wel de helft, zal besmet raken met het coronavirus. We moeten erop rekenen dat de strijd ertegen lang gaat duren. Zwakkeren, onder wie ouderen, zullen zich lange tijd moeten terugtrekken uit het openbare leven om het risico op besmetting te minimaliseren. De economische schade zal groot zijn. Er zal een grote inzet worden gevraagd van iedereen, met name van zorgverleners.
Toch vond ik de toespraak van Rutte ook bevrijdend. Om me heen begon ik de laatste dagen iets waar te nemen van een dictatuur van de angst. Na een internetdienst afgelopen zondag met ongeveer 20 mensen kregen we als kerkenraad een ontstemde mail van een ons onbekende persoon die onze keuze onverantwoord vond, hoewel die ruimschoots binnen het dringend geadviseerde maximum van 100 personen bleef. De burgemeester van Gouda gaf na de verklaring zondag dat de horeca en de scholen gesloten zouden worden als advies aan zijn lieve Gouwenaars:: ‘Ga alleen uit huis als het echt moet.’ Er begon een klimaat te ontstaan waarin het je steeds meer kwalijk werd genomen als je sociale activiteiten ging ontplooien die met fysieke nabijheid gepaard gingen. De angst leek steeds meer te dicteren dat Nederland op slot moet.
En nu zegt de minister-president: Nederland hoeft niet op slot! Dat is niet alleen onmogelijk, het is ook onwenselijk. Het dient juist een goed doel dat grote delen van de bevolking besmet worden. Dan bouwen we daarmee een groepsimmuniteit op waarmee de verspreiding wordt tegengegaan. De meeste besmette mensen zullen slechts in lichte mate aan de ziekte lijden. Zolang er geen vaccin ontwikkeld is, is dit de enige manier om het virus te bestrijden. Alleen moeten we oppassen dat niet te veel mensen tegelijkertijd besmet raken. Dan raken de ziekenhuizen overvol, veel medischehulpverleners zullen uitvallen, en veel echt ernstige gevallen zullen niet kunnen worden behandeld. Het doel van het beleid is niet dat we het virus niet krijgen, maar dat we het niet allemaal tegelijk krijgen. Als het lukt de curve af te vlakken, blijft de gezondheidszorg haar taak aan kunnen. En wanneer het aantal nieuwe gevallen gaat dalen, kunnen de maatregelen wat versoepeld worden. Het gaat wel lang duren, maar de gedachte dat we met rigide keuzes in korte tijd de ziekte de kop kunnen indrukken is een illusie.
Dat maakt de tegenstrijdigheden in ons gedrag ook wat beter verteerbaar. Twintig mensen in een kerk mag wel, maar in een café niet. Zaterdagavond legt een heer in het journaal allerlei maatregelen uit, maar hij zit daar wel met tien mensen in vergadering. Correspondenten van het journaal staan op een meter afstand van hun ondervraagde en houden die de microfoon onder de neus. Mensen verdringen elkaar bij de kassa van de supermarkt. Dat laatste is natuurlijk stijlloos, maar voor de rest stoor ik me er niet zo veel meer aan. Ik mag enigszins ontspannen omgaan met fysieke nabijheid, al moet ik de nodige voorzorg in acht blijven nemen.
Maar stel je voor dat ik niet alleen besmet raak, maar ook ernstige klachten krijgen. Wat blijft er dan van dat bevrijdende gevoel over? Het zou betekenen dat ik mij geen verwijten hoef te maken, als ik binnen de lijnen van het beleid was gebleven. Daarbij besef ik dat ons leven niet in onze eigen hand is. Wij behoren God toe die het leven geeft en ook neemt. Zal ik geen angst kennen? Ik durf het niet te zeggen. Maar ik hoop en bid dat het vertrouwen de overhand zal hebben. De huidige situatie is een extra aansporing voor christenen om zich hun afhankelijke positie in te leven, niet als iets negatiefs, maar als een voorrecht.
Intussen leef ik mee met mensen die problemen aan de luchtwegen hebben en met ouderen. De restrictieve maatregelen die voor hen nodig zijn, maken het leven er niet eenvoudiger op. Ook hen wens ik toe dat zij zich toevertrouwen aan de Heer die de bron van het leven is en die de dood overwon. Bevrijdend inderdaad.