Steeds meer bedrijven worden onder druk gezet af te zien van investeringen in Israëlische bedrijven met belangen in bezette gebieden. Een bezettende mogendheid mag geen delen van de eigen burgerbevolking naar bezet gebied overbrengen. Lobbyorganisaties vinden dat Israël dat doet en willen de in hun ogen illegale machtswellust van Israël ontmoedigen door boycotacties. Maar is de westelijke Jordaanoever wel bezet gebied?
We gaan terug naar 1947, wanneer de VN het toenmalige Palestina verdelen in een Joods deel en een Arabisch deel. Daar gaan de volkenrechtelijke aanspraken van de staat Israël op terug. Palestijnse Arabieren waren fel tegen, omdat ze het gevoel hadden dat hun land werd afgepakt. Zij erkenden de betreffende Resolutie 181 niet. In het volgende jaar pikte Transjordanië de westoever en een groot deel van Jeruzalem in, vernietigde daar alle synagogen en verjoeg alle Joden. De Palestijnse bewoners verzetten zich overigens eveneens tegen deze bezetting. Later lijfde het dit gebied in en veranderde zijn naam in Jordanië. In de zesdaagse oorlog van 1967 veroverde Israël het gebied op Jordanië, dat Israël de oorlog had verklaard. Vanaf toen was het Israëlisch bezet gebied. In 1988 deed koning Hoessein van Jordanië er echter afstand van en droeg hij de soevereiniteit over aan de PLO. Alleen, Israël erkende de PLO niet als de wettige vertegenwoordiging van het Palestijnse volk en er was geen enkele volkenrechtelijke verplichting dat te doen. Jordanië gaf zijn aanspraken prijs. De westoever was geen bezet gebied meer.
We trekken voort in de tijd. In 1993 worden de Oslo-akkoorden gesloten tussen Arafat en Rabin. Arafat erkent Israël en belooft terroristische aanslagen te ontmoedigen, en Israël erkent de PLO. Er worden afspraken gemaakt over land voor vrede. Arafat houdt zich echter niet aan zijn beloften en de PLO ratificeert het akkoord niet, dat daarom nauwelijks moreel gezag heeft. De A-, B- en C-gebieden houden we eraan over, waarvan de eerste onder volledig Palestijns bestuur en veiligheidstoezicht vallen, de tweede onder Palestijns bestuur, maar Israëlisch veiligheidstoezicht, en de laatste nog onder volledig Israëlisch bestuur en veiligheidstoezicht.
Aldus de zeer vereenvoudigde analyse van de geschiedenis die in werkelijkheid veel ingewikkelder is. Als ik de essentie ermee heb getroffen, wordt eruit duidelijk dat de term ‘bezette gebieden’ vaak veel te kritiekloos wordt gebruikt. Maar als het geen bezette gebieden zijn, mist de boycot ook een juridische rechtvaardiging.
Als alternatief wordt ook wel eens de term ‘betwiste gebieden’ gebruikt, onder meer in deze krant. Maar dat maakt toch niet genoeg verschil. Want het land van Israël is ook betwist gebied, namelijk door de meeste Arabieren. De belangrijkste conclusie van deze beschouwing is, dat Israël niet zo maar beticht kan worden van illegale annexatie die de boycot rechtvaardigt.
Daarmee is echter niet gezegd dat de kolonisatie van de C-gebieden is goedgepraat. Het is waar, strikt genomen heeft het bevoegde gezag het recht tegen een redelijke vergoeding land te onteigenen van particulieren voor het algemene belang. Maar krachtens Resolutie 181 blijft het gebied toegewezen aan de Palestijnse Arabieren. Er moeten openingen blijven om via onderhandelingen met de Palestijnse bevolking aan die resolutie uitvoering te geven. De handelwijze van Israël tart het rechtsgevoel van de traditionele bewoners en wordt opgevat als een grievende provocatie. Op z’n minst is dat onverstandig; meer nog: onbehoorlijk. Maar zolang er geen verdrag is, speelt het zich af op het politiek-civiele niveau, en niet op het volkenrechtelijk.
Mijn analyse gaat uit van Resolutie 181 van de VN en niet van Bijbelse argumenten. Die bevestigen alleen het eigen gelijk en zijn bovendien aanvechtbaar. Waar het mij nu om gaat is, dat we elkaar niet klakkeloos moeten napraten over ‘bezette gebieden’.
Ben ik zeker van mijn analyse? Argumenteren wordt bemoeilijkt door ideologische tegenstellingen tussen wie ze gebruiken, en door juridische finesses. Maar ik word liever met argumenten weersproken dan dat aan de situatie onrecht wordt gedaan en ondoordacht polarisatie wordt versterkt.
Deze blog is als column op 24 februari 2014 in het ND verschenen.