Vandaag is in het ND een artikel van mijn hand geplaatst dat geschreven is naar aanleiding van het integere vraaggesprek met Henry Vesseur over zijn roeping en levensweg als kloosterling, gepubliceerd in de krant van zaterdag 3 augustus. Het wordt aangekondigd op pagina 1 en afgedrukt met een grote foto als blikvanger. Wat wil je nog meer?
Er is een probleem en dat heeft te maken met de redactionele opmaak, titels, intro, tussenkopjes foto’s, onderschriften en dergelijke. In dat proces is iets gebeurd waardoor de spits van het artikel is omgebogen. Het minst zwaarwegend is daarbij dat de kop de inhoud niet dekt. Die luidt: ‘Hoe wordt een protestant geroepen?’, maar het gaat over de vraag hoe je als protestant zo’n roeping van een rooms-katholiek tot kloosterling waardeert. Komt die van God? Commiteert Hij zich aan de Rooms-Katholieke kerk en het kloosterwezen? Die inzet wordt overigens in de intro wel goed getroffen.
Waar het echt misgaat is daar, waar in redactionele typeringen de indruk wordt gewekt dat ik kritiek heb op het roepingsbesef van pater Vesseur. Dat is niet het geval. Ik schets slechts vier mogelijke houdingen tegenover zo’n roepingsgetuigenis en spreek een voorkeur uit voor één van die vier, uitgerekend een die geen kritiek op zijn roepingsbesef bevat. Hoe heeft het zo ver kunnen komen in de redactionele presentatie?
Misschien ligt een deel van het antwoord in het volgende. Het laatste deel van het introblokje luidt: ‘met alle waardering die we hebben, vinden wij dat je met een roeping het gewone leven niet de rug toekeert.’ Daarmee schets ik een dilemma: het roepingsbesef, de gehoorzaamheid en zelfverloochening, ze komen in het levensverhaal zo overtuigend en voorbeeldig over, dat je ervan onder de indruk komt. Tegelijk strijdt het met wat we in onze reformatorische traditie hebben meegekregen over onze roeping in het gewone leven. Ik bedoel dus niet meer dan het dilemma neer te zetten.
Je kunt die woorden, zoals ze geïsoleerd in het introblokje staan, echter ook anders lezen. Je kunt er ook in horen dat ik hier mijn mening vertolk: ‘wij – en ik dus ook – vinden dat je met een roeping het gewone leven niet de rug toekeert.’ Ik wil echter geen eigen mening verdedigen, ik wil slechts een analyse van een probleem geven waar je op stuit als je het interview leest. Daarmee wil ik de lezers en zo nodig de redactie ervan bewust maken dat er onder de oppervlakte heel wat aan het schuiven is, als je zo serieus aandacht besteedt aan levensverhalen uit andere geloofstradities.
Dat de verklarende woorden in het introblokje verkeerd kunnen worden opgevat, blijkt uit de aankondiging op de voorpagina. Daar staat: ‘God roept ons niet om het gewone leven de rug toe te keren’. Alsof daarmee de boodschap van mijn bijdrage is samengevat. Niet dus. Het lijkt me een aannemelijke reconstructie dat de eindredacteur uit de intro deze regel heeft gedestilleerd en heeft gedacht daarmee de kern van het artikel te pakken.
Er is nog iets, maar dat vraagt om een andere verklaring. Onder de foto van een monnik in een schemerige, gewelfde ruimte staat het onderschrift: ‘Henry Vesseur wist het zeker: God riep hem om monnik te worden. Maar als we zo focussen op de subjectieve overtuiging, kan volgens dr. Bert Loonstra in moeilijke tijden de inhoud van die overtuiging worden aangevreten.’ Die opmerking over de subjectieve overtuiging heb ik inderdaad gemaakt, maar ik heb die niet toegepast op het roepingsbesef van Vesseur. Ze is gemaakt in het kader van één van de mogelijke opvattingen die wij over zijn roeping en roeping in het algemeen kunnen hebben: niet terugvragen achter de subjectieve overtuiging geroepen te zijn. Hoe God zich tot die overtuiging verhoudt, aldus deze mening, is voor ons te hoog gegrepen.
Wat kan erachter zitten, dat in de redactionele opmaak de indruk wordt gewekt dat ik een kritische mening over Vesseurs roeping verdedig? Wil de redactie ter wille van het debat mijn bijdrage aanscherpen tot een duidelijke positiebepaling? Maar dat is toch niet de enige duidelijkheid die de gedachtevorming kan dienen? Een heldere, prikkelende analyse die ons bewust maakt van de alternatieven waaruit we kunnen of moeten kiezen is dunkt me ook nooit weg.