Philip Morris gaat zijn bedrijf in Bergen op Zoom sluiten. Daardoor komen 1200 mensen op straat, aangevuld met 200 mensen van toeleveringsbedrijven. De reden is niet dat het zo slecht gaat met het Amerikaanse bedrijf. Het wil verhuizen naar lagelonenlanden om de kosten te drukken en de winsten te vergroten. Het is wrang dat je op die gronden wordt afgedankt als werknemer.
De tragedie van zo’n massaontslag in vele privésituaties is invoelbaar. Terecht dat in de berichtgeving daarover alle aandacht uitgaat naar de sociale misère die erdoor wordt veroorzaakt. Toch valt me in alle aandacht daarvoor een zekere eenzijdigheid op. Er wordt met geen woord gerept over het discutabele product dat al die werknemers al zo veel jaren hebben gefabriceerd. Zou het niet aan te bevelen zijn ook daarop de focus te richten en een vollediger beeld te schetsen?
Want de andere kant van het verhaal is dat die medewerkers als hun dagelijks werk kankerstokken hebben gemaakt met teer en nicotine, aangevuld met allerlei andere verslavende stofjes. Het is een bekend verschijnsel dat jaarlijks vele jongeren bezwijken onder de sociale druk en ook sigaretten gaan roken, een gewoonte waar ze vaak niet meer van afkomen en die grote gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. En waarom worden ze in de gelegenheid gesteld deze schadelijke rommel te kopen en te gebruiken? Omdat er geld aan te verdienen valt. Daaraan heeft het personeel van Philip Morris jarenlang zijn inkomen aan te danken.
Vanuit de medische wereld wordt al jaren benadrukt dat wanneer het roken van tabak zou worden uitgebannen, longkanker met 85% zou kunnen worden teruggedrongen. En dan komen daar andere vormen van kanker en hart- en vaatziekten nog bij. Er valt een wereld te winnen waarmee de moeizame stapjes waarmee allerlei aandoeningen nu worden teruggedrongen in het niet vallen. Maar als het daarover gaat, is het werkgelegenheidsaspect weer helemaal buiten beeld.
Men zou kunnen inbrengen dat de combinatie van de ontslagen en de schadelijkheid van roken twee totaal verschillende dingen zijn die op een verschillend niveau liggen. Maar dat is toch niet helemaal juist. Als het zou lukken het roken substantieel terug te dringen ter wille van de gezondheid, zouden ook veel mensen hun baan verliezen. En is werken in zo’n sector niet even wreed als ontslagen worden?
Het is als met veel andere onderwerpen. Ze worden vaak zo eenzijdig benaderd zonder dat het totale plaatje zichtbaar wordt. Economische groei wordt aangeprezen als de remedie tegen werkloosheid en financiële malaise. Maar er wordt niet bij gezegd dat economische groei en grotere bestedingen als keerzijde hebben de ecologische belasting van het milieu. Laten de zaken toch eens integraal voor het voetlicht worden gebracht.
Dit zeg ik niet om de ontslagen personeelsleden van Philip Morris een zwarte piet toe te spelen. Ik pleit er wel voor de dingen in hun samenhang te zien, om toe te komen aan een meer evenwichtige beoordeling.