Nog nooit was ik op een cruiseschip en ik kan me niet herinneren dat ik er een van dichtbij voorbij heb zien varen. Maar dat moet wel een indrukwekkende belevenis zijn: een drijvend appartementengebouw en uitgaanscentrum in één, statig varend op het water, of aangelegd aan een lange kade.
De Costa Concordia was zo’n prachtig toonbeeld van menselijke creativiteit en rijkdom, rondtrekkend over de Middellandse Zee. Maar dat is nu voorbij. Op de foto en op de televisiebeelden zie je dat machtige gevaarte op z’n zij aan de kust in het water liggen. Onttroonde luister, symbool van ellende, met z’n doden, rouwenden en gewonden, een wrak dat laat zien hoe menselijke overmoed op de klippen loopt.
Want het was niet nodig geweest. Zoals de berichten luiden moest de kapitein aan zijn vrienden op het Italiaanse eiland waar hij zelf ook woont, zo nodig laten zien hoe dicht hij onder de kust kon komen, om zichzelf en zijn paradepaard te laten bewonderen. Terwijl de gevaarlijke rotspunten onder het wateroppervlak op de kaart staan! En toen het schip aan de grond was gelopen, was de kapitein de eerste om het te verlaten. Toppunt van onverantwoord gedrag. Het is verbijsterend te moeten vaststellen dat er mensen zijn die tot zo iets in staat zijn. Maar daar stoppen mijn overpeinzingen niet. Gaat het inderdaad om enkelingen die zoiets bedenken en uitvoeren, of zijn wij tot hetzelfde in staat?
Het machtige vaartuig in zijn machteloze positie staat voor mij model voor de prachtige schepping van God waarmee wij als mensen zoveel mooie dingen hebben kunnen doen. En de mensheid hééft ook indrukwekkende dingen laten zien van architectonische schoonheid en technisch vernuft. Adembenemend. Maar ook hier zie ik een heilloze ontwikkeling. De overmoed heeft toegeslagen. Wat doen wij met de natuur? Ze kreunt en zucht onder onze aandrang er nóg meer moois uit te halen en nóg meer van te kunnen genieten: het verband tussen de uitstoot van kooldioxide en de opwarming van de aarde, met alle gevolgen van overstromingen, tropische cyclonen en droogten; de kap van de tropische regenwouden, een onomkeerbaar proces vanwege de lange duur en de speciale samenstelling van het woud die nodig zijn voor de vorming ervan. Een ongemakkelijke boodschap.
Als we maar door gaan met slordig beheer en het aanvaarden van onoverzienbare risico’s, zijn we even onverantwoord bezig als de kapitein van de Costa Concordia. Een schip op het strand is een baken in zee. Laat het ons tot inkeer brengen, zodat we op tijd het steven wenden.