Gisteren was op het NOS-journaal een item over de afsterving van het Grote Barrièrerif aan de noordoostkant van Australië. Alarmerend wat daarin werd getoond. Als gevolg van de opwarming van het oceaanwater sterft het koraalrif langzaam maar zeker af, en niet eens heel langzaam. Niet alleen een mooi natuurverschijnsel dreigt voorgoed verleden tijd te worden, een compleet ecosysteem wordt vernietigd. De gevolgen daarvan zijn nog niet te overzien.
De insteek voor de reportage was merkwaardig. De eigenaar van een passagiersboot die toeristen naar de plek vervoert om daar te duiken, kwam aan het woord. Zijn broodwinning komt in gevaar. De aanschaf van een tweede schip laat hij achterwege, en hij weet niet of hij later het bedrijf kan overdragen aan zijn zoon. Het rif is tot op heden een toeristische trekpleister die per jaar 60.000 bezoekers oplevert. Er is een hele toeristenindustrie omheen ontstaan. Maar dat lijkt van voorbijgaande aard te zijn. Nu komen de mensen nog, voordat het te laat is. Kinderen sporen hun ouders aan om nu nog de gelegenheid te baat te nemen. Maar op den duur daalt de aantrekkingskracht tot het nulpunt, zo wordt gevreesd. Een economische klap van je welste. De Australische overheid wordt dringend opgeroepen maatregelen te treffen om de opwarming van de aarde tegen te gaan.
Wat is hier nu zo merkwaardig aan? Dat is, dat zoals zo vaak het probleem op twee verschillende niveaus wordt aangeboden, zonder dat die niveaus met elkaar in verband worden gebracht. Aan de ene kant is er de dreiging van onherstelbare milieuschade, aan de andere kant is er de dreiging van onherstelbare economische schade. De richting van de oplossing lijkt eenduidig, maar is dat niet. Alles wijst in de richting dat het milieu moet worden beschermd, dan hoeft ook de toeristenindustrie er niet onder te lijden. Dat was ook de boodschap die bleef hangen. Maar onder deze oppervlakte stuiten we op een tegenstrijdigheid. Die wil men kennelijk niet zien, omdat niemand zijn en haar verantwoordelijkheid wil nemen.
De tegenstrijdigheid is, dat al die toeristische activiteiten zelf bijdragen aan de aantasting van het milieu door de veranderingen van het klimaat. Van over de hele wereld komen toeristen per vliegtuig naar Australië om het wonderbaarlijke fenomeen van het koraalrif met eigen ogen te aanschouwen. Met dieselvaartuigen wordt het laatste traject afgelegd. Na verloop van tijd wordt dezelfde reis in omgekeerde volgorde nog een keer afgelegd.
Als men zo begaan is met het welzijn van het koraalrif, waarom ziet men er dan niet gewoon zelf van af deze milieubelastende reis te ondernemen, of een maritieme taxidienst naar het rif aan te bieden? Nu wordt gekeken naar de Australische overheid. Dat is makkelijk. Dan blijf je zelf buiten schot. Maar de verantwoordelijkheid begint bij jezelf.
De repliek is voorspelbaar. Die 60.000 individuele en deels collectieve reizen vormen met elkaar maar een stofje aan de weegschaal voor de milieulasten door CO2-uitstoot. Maatregelen halen alleen iets uit, wanneer ze in het groot genomen worden. Volgens mij is dit een drogreden. Iedere milieubelasting door het autoverkeer, vliegverkeer en vaarverkeer is een gigantische optelsom van microbijdragen van iedere auto, ieder vliegtuig en ieder schip afzonderlijk. De vermindering van uitstoot wordt alleen bereikt, wanneer al die afzonderlijke auto’s, vliegtuigen en schepen minder rijden, vliegen, respectievelijk varen. Natuurlijk is het effect groter wanneer maatregelen in het groot worden afgekondigd. maar dan wordt dat effect toch alleen bereikt doordat afzonderlijke voertuigen van welke aard ook door de maatregelen worden getroffen.
Ter vergelijking: hoeveel toeristen zouden dit koraalrif getrokken hebben 50 jaar geleden. Hooguit een tiende, is mijn schatting uit de losse pols. Het kwam niet in de mensen op om daarvoor een wereldreis te ondernemen. Ze hadden er het geld en de tijd niet voor. Ze wisten niet hoe ze met een duikuitrusting moesten omgaan. Tegenwoordig moet het allemaal maar kunnen. Maar zo gewoon is dat niet.
Laat de NOS eerst eens ophouden met het uitzenden van dergelijke ambivalente reportages. Dan kunnen de kijkers gaan voelen dat het echt menens is.