Van tijd tot tijd voltrekken zich afschuwelijke rampen op aarde; aardbeving, overstroming, zoveelste orkaan, droogte. De beelden gaan over de hele wereld. Huilende kindertjes, bolle buikjes, stervende scharminkels, vliegen op de neus, water in de kamer, schuivende bodem, opgegegeven oogsten, drijvende lijken. Als het heel grootschalig is, gaat er een schok door het land. Er wordt een nationale hulpactie op touw gezet. Velen doen een royaal gebaar en maken sier met vette toezeggingen. De minister voor ontwikkelingssamenwerking verdubbelt het bedrag.
Oprechte naastenliefde of manifestatie van kortzichtigheid?
Ik las in ‘Internationale Samenwerking’ (ofwel IS) een interview dat indruk op mij maakte, met Lester Brown, die als de Amerikaanse milieugoeroe wordt neergezet. De kracht van zijn voorstelling van zaken is, dat hij wereldwijde ontwikkelingen met elkaar in verband brengt. En die verbanden zijn zo evident, dat je je afvraagt: hadden dat niet meer mensen kunnen bedenken?
De uitstoot van CO2 moet in 2020 met 80% verminderd zijn, willen we nog kans maken om de ijsmassa van Groenland te redden. Als dat ijs, samen met het ijs op het Tibetaanse Plateau smelt, worden de rijstoogsten in Azië serieus bedreigd. China wil daarom graan inkopen uit Amerika. Amerika kan die vraag niet weerstaan, want het wordt financieel-economisch steeds meer afhankelijk van China.
Wat de voedselveiligheid betreft is de beschikbare hoeveelheid water een belangrijke factor. Waterschaarste wordt steeds meer een probleem. Als de landbouw meer water voor irrigatie gebruikt dan er in de waterbron aan water bijkomt, dan put je de grondwaterreservoirs uit. In een land als India zie je dat het grondwaterpeil in alle deelstaten zakt.
We realiseren ons onvoldoende hoe het milieu, de economie en het geldsysteem met elkaar verweven zijn.
Brown heeft berekend dat per jaar 187 miljard dollar nodig is om de wereld te redden. Moeten we ons als burgers niet machteloos voelen onder zulke grote getallen? Er klinken ook enkele optimistische geluiden. De strijd tegen het gat in de ozonlaag zijn we aan het winnen. En je hebt geen miljoenen mensen nodig om iets te veranderen. De milieuconferentie van Kopenhagen is mislukt, maar in de VS weten verontruste burgers de bouw van kolencentrales te verhinderen.
Wanneer slaan we nu echt de handen ineen, in plaats van de deelgebieden van economie en ecologie als afgegrensde gebieden te betreden? Massale rampenhulp is in dit licht niet meer dan een schaamlap voor de onwil de problemen werkelijk aan te pakken.
Laten christenen (en joden) zich nu eens positief onderscheiden. De aarde is door de Schepper aan ons toevertrouwd, niet alleen aan christenen en joden natuurlijk, maar zij plegen de hun gegeven verantwoordelijkheid althans in theorie te erkennen.