In het Nederlands Dagblad van 12 november 2015 schreef Carine Heinhuis een levendig stukje over haar ervaringen met Nederlandse les aan vluchtelingen in opvangcentra. De boodschap die zij daarin geeft is, dat je als vrouw mannelijke vluchtelingen niet als potentiële belagers moet zien en dat de waarschuwingen van de bewakers overdreven zijn. Haar ervaringen in de ontmoeting met Syriërs en Eritreeërs bevestigden haar in haar houding. Zij concludeert: ‘Als je vertrouwen in de mensheid wat schade heeft opgelopen dan heb je waarschijnlijk te veel naar PVV-achtigen geluisterd.’
De ervaring van een alleenwonende vrouw uit mijn omgeving is anders. Zij werd aangesproken door een man uit Irak die met zijn gezin tegenover haar kwam te wonen. Zou zij hem kunnen helpen met het vertalen van documenten? Hij was ontwikkeld, sprak goed Engels en was correct, zonder de minste toespelingen die de persoonlijke integriteit van de vrouw zouden bedreigen. Totdat zij moest verhuizen naar een andere woning binnen de plaats en hij bleef komen. Toen is zij door hem verkracht.
Ik realiseer me terdege dat zo’n verhaal gemakkelijk een stigmatiserende werking heeft, alsof deze man zou aantonen hoe onbetrouwbaar mannelijke vluchtelingen uit het Midden-Oosten zijn. Zo werkt het natuurlijk niet. Nederlandse mannen zijn niet beter dan Syrische of Irakese. Onder geboren Nederlanders die lid zijn van een kerk gebeuren de vreselijkste dingen. Toch wil ik aan het verhaal van het door mij geïntroduceerde slachtoffer dit podium geven en ook haar negatieve ervaringen doorgeven. Als Heinhuis haar conclusie baseert op haar eigen ondervindingen, dan vraagt dat om het doorgeven van tegengestelde ervaringen, als die er zijn. Helaas zijn die er.
Staat deze gebeurtenis op zichzelf? Volgens de betreffende vrouw niet. Tweemaal vond ze een briefje onder een ruitenwisser van haar auto met onzedelijke voorstellen of afbeeldingen, duidelijk van iemand die de Nederlandse taal slecht beheerst. Onbetamelijke blikken in de lift gaven haar een onveilig gevoel. Bij autochtone vrouwen aan wie zij haar verhaal deed, ontmoette ze weerstand. Zij discrimineert volgens hen. Intussen slaat haar hart over als om haar heen alleen maar geroepen wordt dat al die vluchtelingen liefderijk moeten worden geholpen. In dat koor roep ik zelf overigens ook. Ze zou iedereen wel door elkaar willen schudden om zich van de gevaren bewust te zijn.
Is dit alleen maar de begrijpelijke reactie van een getraumatiseerde vrouw? Of is er reden haar verhaal als een waarschuwing te zien om alert te zijn? Dat hangt af van eventuele risicovolle omstandigheden die dit ene geval te boven gaan. Over het geheel genomen is in de islam de seksuele moraal beslist niet zo dat alles ermee door kan. Een man mag meerdere vrouwen tegelijk hebben, maar niet met een andere dan zijn eigen vrouw(en) gemeenschap hebben. Respect voor vrouwen is vereist. Vrouwen moeten zich ingetogen gedragen tot in de kleding toe. Echtscheiding is toegestaan, maar wordt niet positief gewaardeerd. Deze basisregels zouden voldoende bescherming moeten bieden tegen grensoverschrijdend gedrag.
Er is echter ook een andere kant. In veel andere culturen neemt de man een dominante positie in ten opzichte van de vrouw. Wat een man wil geeft daar eerder de doorslag en naar de wil van de vrouw wordt minder gevraagd. Een ander punt is de verhoudingsgewijs schaarse of strakke kleding van Westerse vrouwen, als je die vergelijkt met de bedekkende, verhullende kledij van moslimvrouwen. Mannen die anders gewend zijn kunnen dat als uitdagend interpreteren, alsof de vrouwen zelf uit zijn op seksuele avonturen. Dat brengt iets teweeg. Verder: de vluchtelingenstatus doet een beroep op onze behulpzaamheid. In de context van hulpverlening geef en win je vertrouwen. Dit kan leiden tot onverdachte vertrouwelijkheid. Maar die vertrouwelijkheid kan zo maar worden misbruikt. Tel die dingen maar bij elkaar op.
Wat zegt dit ons? Dat we het recht hebben een vraagteken te plaatsen bij de oprechte bedoelingen van mannelijke vluchtelingen in het algemeen? Beslist niet. Maar we moeten ook niet naïef zijn. Laten vrouwen zichzelf niet in hun geweten beschuldigen van PVV-achtige gedachten, wanneer zij op hun hoede zijn in hun contacten met vluchtelingen.
Deze blog verscheen in het Nederlands Dagblad op 23 november 2015. Door de gebeurtenissen tijdens de jaarwisseling in Keulen ontstaat er een verrassende actualiteit.