De kern van de argumentatie op grond van Romeinen 1 is, dat de vrouwen de natuurlijke omgang verruild hebben voor de tegennatuurlijke; zo hebben ook de mannen de natuurlijke omgang met vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht voor elkaar ontbrand, vs. 26-27. Wat is de essentie van dit tegennatuurlijke karakter van hun driften en daden?
Het rapport noemt ‘natuurlijk’ een containerbegrip dat diverse ladingen kan hebben. Het kan de tamelijk losse betekenis van ‘normaal’ hebben, wat je mag verwachten volgens de heersende gebruiken en gewoonten. Maar het kan ook doelen op de gegeven orde in de wereld, waarin alles zijn eigen plek en bestemming heeft. Het spraakgebruik van Paulus kan op deze laatste betekenis aansluiten. Die werd verdedigd door de filosofie van de stoa en door een hellenistisch-joodse geleerde als Philo, zo leert het rapport ons. Maar Paulus bedoelt meer. Hij spreekt over de schepping. Daarin heeft God zijn eeuwige kracht en goddelijkheid geopenbaard, en daarin heeft Hij de seksualiteit gegeven als een gave voor het huwelijk tussen een man en een vrouw. De tegennatuurlijke omgang is dan een omgang die ingaat tegen de bedoeling van de Schepper en geen recht doet aan de gegeven orde dat man en vrouw voor elkaar bestemd zijn. ‘Natuurlijk’ heeft dan betrekking op wat vanuit de openbaring van God aangaande zijn schepping vaststaat.
Mijn probleem met deze uitleg is niet dat het rapport een verbinding legt met de door God gegeven orde in de schepping. Door context en woordkeus is die verbinding evident. Mijn probleem is veeleer dat het rapport daarin niet ver genoeg gaat.
Enerzijds legt het rapport een direct verband tussen de afgoderij van de heidenen en hun homoseksuele ontaarding. De heidenen konden namelijk de eeuwige kracht en goddelijkheid van God uit zijn schepping afleiden, maar die hebben ze miskend. In plaats daarvan zijn zij schepselen als goden gaan vereren. Als gevolg daarvan heeft God hen in zijn toorn overgegeven aan de gevolgen van hun afgodische keuze en hen laten wegzinken in hun homoseksuele ontaarding. Anderzijds had voor mij het inhoudelijke verband tussen de afgoderij die indruist tegen de natuur (God niet erkend uit de schepping en schepsels aanbeden als goden) en het tegennatuurlijke karakter van homoseksualiteit best wat explicieter gemogen.
Om op dat verband goed zicht te krijgen is het van belang te zien hoe Paulus’ uitspraken over afgoderij en die over homoseksualiteit met elkaar vervlochten zijn. De verzen 19-23 gaan over afgoderij onder de heidenen, in vers 24 wordt al gezinspeeld op homoseksuele praktijken, in vers 25 gaat het weer over afgoderij: mensen aanbidden het geschapene in plaats van de Schepper, de verzen 26-27 gaan expliciet over homoseksueel gedrag, terwijl vers 28 opnieuw over afgoderij gaat, uitmondend in een verwijzing naar de verwerpelijke daden.
Wat betekent dit voor de interpretatie van ‘tegennatuurlijk’? Dat de mensen in hun homoseksuele gedrag tot uitdrukking brengen hoe hun verloochening van God ingaat tegen de werkelijke verhoudingen tussen de Schepper en zijn schepsels. God geeft hen daaraan over, zodat zij verstrikt raken in hun eigen verwerpelijke keuze tegen God, en zij laten erin zien waar dat toe leidt. Kort gezegd, de uiteindelijke spits van wat Paulus wil zeggen is niet dat deze mensen met hun homoseksuele gedrag moedwillig afwijken van de door God gestelde orde in de schepping, de spits is dat ze, door dit te doen, hun afkeer van God zelf manifesteren. ‘Tegennatuurlijk’ is niet alleen: in strijd met de schepping, maar ook en vooral: in opstand tegen de Schepper. Alleen op deze manier komt het verband dat Paulus voor ogen staat tussen afgoderij en homoseksualiteit optimaal uit de verf.
Wanneer zo direct homoseksuele daden worden teruggekoppeld naar afgoderij als tegen de Schepper gericht, kan ik me voorstellen dat een christenhomo die verlangt naar een levenspartner of er een gevonden heeft, van dit gedeelte zegt: hier herken ik mij niet in, dit gaat niet over mij. Ook op deze reactie heeft het rapport een antwoord. Maar daarover een volgende keer.