Het Nederlands Dagblad heeft een nieuwe opmaak voor zijn naam op de voorpagina van de krant. Die bestond uit de letters ‘nd’ in groot formaat met in kleine grijze letters ‘NEDERLANDS DAGBLAD’. Nu is de naam weer voluit geschreven: ‘nederlands dagblad’, over de volle breedte van de pagina. Met die volle naam verwijdert de krant zich weer van landelijke dagbladen als het AD en de NRC, die voor de ingeburgerde afkorting kozen, en komt ze weer in de buurt van het Reformatorisch Dagblad, dat ook als RD bekend staat, maar toch de uitgeschreven naam voert. Dat is een gezonde verschuiving, afgemeten aan de basisovertuiging en de inhoud van al die kranten: weg van de uitstraling van de seculiere pers, in de richting van de krant die evenzeer, maar met andere accenten, principieel christelijk wil zijn.
Mijn moeite met het nieuwe ontwerp is het ontbreken van hoofdletters in de naam. Allereerst lijkt dat te getuigen van misplaatste bescheidenheid. ‘Lijkt’, want ik kan me nauwelijks voorstellen dat dit in de overwegingen heeft meegespeeld. Het ligt eerder voor de hand te denken aan een andere communicatieve overweging. Hoofdletters kunnen iets dominants en dwingends hebben. Heeft men dat willen voorkomen? Of gaf het esthetische aspect de doorslag – een meer rustgevende uitwerking?
Maar wat ook de werkelijke motieven zijn geweest, de indruk wordt gewekt van een misplaatste bescheidenheid. Dat is hetzelfde effect als wanneer de redactie van de Volkskrant de naam op de voorpagina zou weergeven als ‘volkskrant’. Een redactie doet daarmee haar naam tekort. Om diezelfde reden heb ik nog nooit de neiging gevoeld mijn eigen naam met kleine beginletters te schrijven, behalve dan in de digitale wereld, maar daar is het gebruikelijk hoofdletters in adressen en domeinnamen te vermijden.
Een groter probleem is, dunkt me, dat in de naam ‘nederlands dagblad’ een taalfout wordt gemaakt. Ik aarzel, of ik het weergeven van een naam in kleine letters als zodanig al een taalfout moet noemen. Enerzijds: namen schrijf je met hoofdletters, dat is een spellingsregel van de Nederlandse taal. Anderzijds: de opmaak van de naam heeft ook iets van een logo, en daarmee mag je je een iets grotere vrijheid veroorloven dan door de taalregels strikt geboden wordt, zeker als het om je eigen naam gaat.
Is dat ook van toepassing op het gebruik van de kleine letter voor ‘nederlands’? Dat is meer dan een privéaangelegenheid. ‘Nederlands’ is iets van ons allemaal. De taalregels schrijven voor dat je dat met een hoofdletter schrijft. Zo beschouwd kun je stellen dat vanaf zaterdag jongstleden het ND zijn edities begint met een kapitale schrijffout. Het zou hetzelfde zijn als wanneer de New York Times haar edities voortaan zou tooien met de naam ’the new york times’. De Amerikaans-Engelse spellingsregels voor hoofdletters wijken weliswaar af van de Nederlandse, maar op het punt van namen komen ze overeen.
Er is ook een praktisch probleem. Hoe moet ik voortaan aan het ND refereren? Is de naam nu ‘nederlands dagblad’ of ‘Nederlands Dagblad’? De derde mogelijkheid, ‘Nederlands dagblad’, laat ik maar even rusten. In het eerste geval word ik gedwongen een taalfout te maken als ik eruit citeer en aan bronvermelding doe. Dat vind ik een onaanvaardbaar bezwaar. In het tweede geval heb ik geen aanknopingspunt voor die opvatting in de krant zelf, en daardoor wil ik toch graag worden gesteund.
Een goed idee dus, om de naam van de krant weer voluit te schrijven. Maar schrijf voortaan op zijn minst het eerste woord van die naam met een hoofdletter.