In zijn laatste boek heeft dr. Willem Ouweneel vijf geschilpunten tussen christenen aangemerkt als vijf olifanten die de porceleinkast van liefde en eenheid vernielen. Dat zijn het denken over de schepping, over homoseksualiteit, over de plaats van de vrouw in de gemeente, en over de doop.
Henk Medema, de uitgever van onder meer deze publicatie, verdedigt hem tegen de kritiek dat deze geschilpunten de kern van het geloof raken en daarom niet gerelativeerd mogen worden. Waar we ons naar zijn inzicht echt over moeten opwinden, dat is het getuigenis over Jezus Christus. Die olifanten leiden de aandacht alleen maar van Hem af en staan daarmee het getuigenis in de weg. Eigenlijk zegt hij: op deze manier maak je vijf keer van een mug een olifant.
Zijn benadering is me sympathiek. Al te gemakkelijk wordt onze hartstocht voor Jezus Christus, de ene naam onder de hemel waardoor wij behouden moeten worden, getemd doordat we onze aandacht en energie in ondergeschikte zaken steken. Daarmee is niet gezegd dat die zaken zonder belang zijn, maar wel dat ze niet de kern van het evangelie bepalen. Vanuit een gezamenlijk perspectief op beslissende betekenis van Christus wordt aan de andere thema’s hun plaats toegewezen.
Toch zal het langs deze weg niet lukken de tegenstellingen te overstijgen. Want nu ontstaat er een nieuw front, tussen degenen die zeggen: het zijn olifanten, en hun tegenstanders die zeggen: jullie maken van muggen olifanten. De eersten zullen hun standpunt rechtvaardigen met de opvatting dat deze onderwerpen nauw verbonden zijn met de belijdenis van Christus. De laatsten zullen dit ontkennen. Zo schieten we niet veel op.
Er is eigenlijk maar één manier om hier verder te komen: niet om deze heikele onderwerpen heen, maar er eerlijk doorheen. Hoe? Door de discussie te voeren vanuit een verantwoording van de betekenis van Christus voor de onderhavige punten. Zelf heb ik op het punt van de doop in mijn laatste boekje geprobeerd het gesprek over zuigelingen- en volwassendoop nieuw leven in te blazen onder meer door de doop te verbinden aan het koninkrijk van God dat in Jezus verscheen en door de Geest zijn kracht bewijst.
Ik heb me afgevraagd of dit ook de vijf olifanten zijn die onze christelijke gereformeerde kerken intern zo verdeeld houden. Ik denk dat dat niet het geval is. Er speelt dus meer. Over de letterlijke interpretatie van de scheppingsberichten in de Bijbel kan tamelijk vrij van mening worden verschild. Over de toelaatbaarheid van homorelaties is tot op heden nauwelijks discussie, maar dat komt mede doordat die tot op heden niet zijn toegelaten. Over de plaats van de vrouw wordt verschillend gedacht, maar daar hebben we een verzoenende praktische weg in gevonden. Over de werking van de Geest zijn verschillende accenten, maar ik heb niet de indruk dat het denken daarover sterk polariseert. Over het belang van de Geest kunnen reformatorisch en evangelisch elkaar zelfs tot op zekere hoogte vinden. Hier ligt wel een punt waar ik nog even op terugkom. Over de praktijk van de doop van kleine kinderen zijn wij het allen eens, al is er verschil in waardering van de doop.
Waar gaan wij dan wel uiteen? Dat heeft alles te maken met verschil in opvatting over het delen in het heil van Christus; met een technische term aangeduid als de toe-eigening van het heil. Dat gaat over heel geestelijke zaken. Het betreft immers de werking van de Geest in mensen. Dan zou je mogen verwachten dat daarover op een geestelijke wijze het onderlinge contact gezocht wordt.
Helaas ontbreekt het daar veelal aan. Er is veel wantrouwen. Ter rechterzijde wordt gevreesd dat ter linkerzijde te gemakkelijk gesproken wordt over het aandeel van de eigen menselijke wil in het komen tot geloof, en dat de kennis van Christus te oppervlakkig blijft om werkelijk zaligmakend te zijn. En daarmee doemt een zesde olifant op.
Omdat het zo onweerspreekbaar is dat dit verschil wél dicht tegen de betekenis van Jezus Christus aanligt, is de weg van Medema in dit geval zeker de aangewezene. Laten we elkaar duidelijk maken wat Christus voor ons betekent, hoe we Hem hebben leren kennen en dat we van elkaar willen leren.