Als één ding mij de afgelopen tijd duidelijk geworden is, dan is het wel de hachelijkheid van prognoses en profetieën. De val van het ijzeren gordijn en de Berlijnse muur kwamen als een volslagen verrassing. De beurscrisis in 2008 kwam als een verrassing. De grote schaal van het seksueel misbruik door priesters in de Rooms-Katholieke kerk kwam als een verrassing. De Arabische lente kwam als een verrassing. De eurocrisis kwam als een verrassing. De paniekpolitiek die wij nu waarnemen in Griekenland en Italië overtreft onze stoutste dromen. Wat blijkt het moeilijk met scenario’s rekening te houden die haaks staan op het vaste patroon dat we door de jaren heen gewend zijn. Het is ons kennelijk niet gegeven zoveel visie te hebben dat we oog hebben voor de verborgen krachten in de samenleving.
In het ND van gisteren doet Willem Bouwman een poging een profetische visie te ontwikkelen op de Europese gebeurtenissen. Hij doet dat door een geprojecteerde terugblik, in een denkbeeldig krantenbericht (als het niet om een ander medium gaat) uit 9 november 2211. 2011 geldt als het einde van Europa. Daarna vindt er een aaneenschakeling van twisten en oorlogen plaats, passend in de gewelddadige traditie van het continent, dat door vergrijzing en geweld langzaam werd ontvolkt. Europa werd wat het in de prehistorie was: een aanhangsel van het Aziatische continent, een Chinese buitenpost. Een niet zo opzienbarende vooruitblik eigenlijk, die geen rekening houdt met gebeurtenissen die geen sterveling voorziet, maar waarvan de gistprocessen in het verborgene al aan het werk zijn.
Ik heb het in de ruim 250 weblogs die inmiddels zijn verschenen ook wel eens geprobeerd, prognoses geven of een soort profetisch perpsectief bieden. Meestal zit ik er dan naast. Zo heb ik bijvoorbeeld na de aanslag op koninginnedag in Apeldoorn op 30 april 2009 geschreven: ‘Het zou me niet verbazen als zij (koningin Beatrix) mede in de schokkende ervaringen die ze heeft meegemaakt aanleiding zit om binnen afzienbare tijd troonsafstand te doen. Haar stijl van koningschap heeft z’n tijd gehad. De onschuldige sfeer van de traditionele koniginnedag komt niet meer terug.’ Enkele koninginnedagen verder is mijn ongelijk gebleken. Ik heb buiten de veerkracht van onze vorstin gerekend.
Op een ander moment zat ik er misschien minder ver naast. Naar aanleiding van de bankencrisis in 2008 schreef ik op 7 maart 2009: ‘als vertrouwen alleen op vertrouwen is gebaseerd, hoe kan het verlies aan vertrouwen dan worden omgebogen? Het vertrouwen als basis ontbreekt. Er is dus geen basis voor toenemend vertrouwen. Het is precies de omgekeerde beweging van de ontwikkeling naar de onbegrensde groei. Verlies aan vertrouwen leidt tot koersverlies, leidt tot verlies aan vertrouwen, leidt tot koersverlies, enz. Beursgenoteerde banken stevenen dus af op een nulwaarde van hun aandelenkapitaal.’ De eurocrisis laat zien dat we daar angstig dichtbij komen. Ik ben er niet blij mee.
Het is mij eens te meer duidelijk geworden dat profeteren een vak apart is. Daar kunnen wij met onze intelligente analyses en extrapolaties niet aan tippen. Het versterkt mijn ontzag voor de oudtestamentische profeten, die als eenlingen zowel de verborgen krachten in hun tijd konden onderscheiden, alsook konden voorzien waar die op uit zouden lopen. Er werd niet naar hen geluisterd. We mogen bidden om de Geest van profetie binnen de christelijke gemeente, om te ontstijgen aan de waan van de dag.