Tijdens mijn studiereis in Amerika was ik in Chicago. Het was een stralende dag. Vanuit het Millennium Park tussen de Michigan Avenue en de oever van het Michiganmeer heb je een prachtig uitzicht over de imposante wolkenkrabbers. Als je wat meer naar het zuiden loopt, naar de Buckingham Fountain, gebouwd naar een model in Versailles, heb je een mooie doorkijk naar de hoogste piek, bekend als de Sears Tower, al heeft die tegenwoordig een andere naam.
De aanblik van al deze gevaarten gaf mij een sensatie die vergelijkbaar is met de indruk die de aanblik van de toppen van de Alpen op mij maakte vanaf een strategisch gelegen uitkijkpunt. Roerloze gestalten, elk met hun eigen naam. Je voelt je er nietig bij en je staat versteld.
Toch zijn er verschillen. De bergen staat daar tot meerdere glorie van God, de immense gebouwen tot meerdere glorie van de mens. Dat is trouwens een groot verschil met de Middeleeuwse kathedralen. De bergen staan daar onwankelbaar, de onroerende goederen minder, zoals het collectieve Westerse trauma van de Twin Towers in New York ons leert. Ik kreeg een associatie met het verhaal van de torenbouw van Babel.
Er was een extra overweging die mijn verrukking temperde. De majestueuze gebouwen spreken van succes en rijkdom zoals die dankzij het Westerse kapitalisme zijn verwezenlijkt. Maar wat is ‘dankzij’? Amerika en Europa zuchten onder de lasten van een doorgedraaid kapitalistisch systeem. De hypotheekmarkt is ingestort, banken wankelen en bezwijken, Amerika dreigt failliet te gaan. De overheid moet immense sommen lenen om de liquiditeit veilig te stellen. De Euro staat onder grote druk. Wereldwijd zijn de armen als eerste de dupe, vervolgens worden de rampzalige gevolgen afgewenteld op de eigen middenklasse. Griekenland is een schrijnend voorbeeld. Bovendien popelen tweede- en derde-wereldlanden om een inhaalslag te maken en zich onze weelde te kunnen veroorloven. De aarde kreunt onder al die ondernemingslust. Hoe lang laat de echte economische en ecologische instorting nog op zich wachten?
En daar staan die onbewogen reuzen, indrukwekkend. Toonbeelden van menselijke ondernemingszin en organisatietalent. De skyscrapers getuigen van een vooruitgangsgeloof dat de bomen tot in de hemel groeien. ‘The sky is the limit’, het kon niet op. Tegelijkertijd staan ze een beetje voor paal, als de getuigenissen van een bijna failliet systeem.
Er drong zich nog een vergelijking aan mij op. Chicago was de stad van de Amerikaanse maffia, denk aan Al Capone. Achter een buitengevel van fatsoen en familie-eer werd met misdadige praktijken veel geld verdiend. Is dat wat het huidige Chicago ons ook laat zien? Het lukt me niet de gedachte geheel van mij af te werpen.
Tegelijkertijd realiseer ik mij dat ik de mogelijkheid van mijn Amerikareis te danken heb aan de verworvenheden van het systeem waarin de torens zijn opgericht.