Op de eerste zondag van mijn Amerikareis ben ik in de vroege dienst van de Willow Creek Community geweest, ongeveer 20 mijl ten noordwesten van Chicago, die om 9 uur begon. Dat is een belevenis op zichzelf. Het begint met de aankomst op een immens parkeerterrein. Dan betreed je het gebouw en kom je in een ruime foyer, met ingangen naar het auditorium en met roltrappen naar de balkons op twee niveaus, die bij elkaar evenveel mensen kunnen bevatten als de benedenzaal. Ik schat dat er in totaal minstens 2000 mensen in kunnen. De zaal zal ruim voor de helft gevuld zijn geweest. Aan de andere kant van de foyer is een groot restaurant, waar je koffie kunt krijgen of je ontbijtje samenstellen.
Vooraan in het centrum van het auditorium is een groot podium met aan weerszijden enorme schermen waarop met beamers het gebeuren op het podium wordt uitvergroot en waarop teksten worden afgebeeld. De luxe theaterstoelen staan in een grote halve cirkel opgesteld, in de klassieke vorm zoals je die ook in de Romeinse theaters aantreft. Niemand hoeft maar iets te missen.
Alleen al deze entourage maakt zo’n dienst tot een belevenis. Als je dan ook nog weet dat het Willow Creek concept ook in veel andere landen, waaronder Nederland met interesse wordt bekeken en deels wordt toegepast, dan heb je wel het gevoel dat je iets meemaakt dat ertoe doet. Ik had ook niet voor niets de keuze gemaakt deze samenkomst mee te maken.
Maar nu de dienst zelf. Er is een gospelband die een groot aandeel in de dienst heeft. Ieder nummer wordt beloond met applaus. Het begint met aanbidding en lofprijzing met liederen die ik niet ken maar die hier en daar wel worden meegezongen. Als je ze een paar keer hoort, lukt het je als nieuwkomer ook wel. Het probleem is alleen dat het volume zo luid is, dat je je eigen stem niet hoort. Dat maakt het moeilijk wijs te houden.
Na tien minuten worden er mededelingen gedaan en werd de collecte aangekondigd. Ik moet zeggen dat dat op een originele manier gebeurde, met een verwijzing naar Hebreeën 12:2, waar staat dat Jezus om de vreugde die voor Hem lag de schande van het kruis niet uit de weg is gegaan. Uit vreugde offeren, daarin is Jezus ons tot een voorbeeld. Was dit nu een typisch Amerikaans staaltje van mensen geld uit de zak kloppen? Nee, want de collecte had een diaconaal doel.
Dan komt de voorganger, die een gebed uitspreekt en een preek houdt van ongeveer 20 minuten aan de hand van Psalm 100. Daarna is de band weer aan de beurt, dan spreekt de voorganger een slotgebed uit en worden we getrakteerd op een stevige muzikale uitsmijter.
In het geheel van de dienst trad een merkwaardige spanning op. De voorganger legde er de nadruk op dat wij aanbidding en lofprijzing aan God géven. Hij benadrukte dat tegenover stemmen die klaagden dat ze van de muziek zo weinig meekregen. Ze hadden er zo weinig aan (overigens bleek hier iets van interne spanningen in de gemeenschap). Daar tegenover stelde de voorganger dat lofprijzing niet gericht is op wat je er zelf uit ontvángt, maar op wat je erin gééft, aan God. Op zichzelf is dat een gezonde correctie op een al te consumptief ingesteld gehoor.
Maar nu de spanning. Hoewel de voorganger dit accent legde, is de hele dienst, zowel in woord als muziek, erop gericht de aanwezigen een goed gevoel te geven. De formule waarop de dienst is geënt, is die van een gospelconcert met de onderbreking van een redelijk beknopte preek. We werden overspoeld met dominant geluid. Het schetterde in de oren en trilde in de ingewanden. Kwalitatief was het goed, de zangers hadden mooie stemmen, maar het had nauwelijks iets gemeenschappelijks en was erg publiekgericht. Spraken de woorden over lof geven aan God, de dienst getuigde van het bedienen van de bezoekers.
Ik dacht bij mezelf: dit is toch een voorbeeld van hoe het niet moet. De gemeente wordt tot ‘audience’, toehoorders, en wordt niet geactiveerd om deelnemer te zijn aan het gesprek van God met ons. Liturgisch stelde het daarom weinig voor.
Betekent dit dat de dienst op mij geen enkele positieve uitwerking had? Geenszins. Er was een lied bij dat ik al kende en dat mij diep roert: ‘Here I am to worship’. En er werd ook een lied gezongen dat uitnodigde tot zelfonderzoek voor Gods aangezicht. Het werd een gezegende gelegenheid om mijn leven opnieuw toe te wijden aan God.