De veroordeling van drie dames van de Russische protestband Pussy Riot heeft wereldwijd tot veel afkeuring en bezorgdheid geleid. Deze rockband is meer dan een muziekgroep, het is een protestbeweging tegen de heer Putin als president en tegen de anti-democratische tendenzen die hij heeft versterkt. Nu heeft de rechter geoordeeld dat zij zich in een lied schuldg hebben gemaakt aan ‘religieus hooliganisme’. De straf is twee jaar gevangenis.
Voor christenen in het vrije westen is het niet zo simpel over het optreden van de vrouwenband en de veroordeling door de rechter een eenduidige mening te vormen. In veel opzichten is het optreden van de dames echt fout. In een Russich-Orthodoxe kathedraal hebben ze een alternatief gebed tot Maria gezongen: ‘Moeder Maria, verjaag Putin!’ Op het journaal zag men hoe een levensgroot crucifix dat in het openbaart stond opgesteld door een dame met ontblote borsten werd omgezaagd. Ook werd in een protestactie in het openbaar gecopuleerd. Het een is nog schokkender dan het ander. Ze maken hun naam waar: een rel ontketenen uit naam van het vrouwelijke deel van de Russische bevolking. Die naam is al zo controversieel, dat mijn internetfilter werd geactiveerd toen ik de naam in de titel wilde schrijven. Toegang geweigerd!
De strekking van de protesten mag duidelijk zijn. Deze vrouwen vertolken het onbehagen tegen Putins alleenheerschappij en tegen de houding van de kerk die Putin de handen boven het hoofd houdt en er in hun ogen een al te enge moraal op na houdt waardoor de individuele vrijheid wordt beknot. Wil je de aandacht trekken, dan moet je opzien baren en grenzen verleggen. Dat hebben de dames gedaan.
Aan de ene kant roept hun protest een zekere sympathie op. Zij hebben toch maar het lef het op te nemen tegen de heersende macht, onderdrukking en frustratie van vrijheden die verankerd zijn in fundamentele mensenrechten. De manier waarop de oud KGB-chef Putin in naam van vaderlandsliefde de oppositie monddood maakt, is tenenkrommend. Dit is niet het Rusland dat Gorbatsjov, de man van glasnost en perestrojka, openheid en hervorming, voor ogen heeft gestaan. Dat de Russisch-Orthodoxe kerk meelift met Putins nationalisme is zorgwekkend. Goed dat daar de vinger bij wordt gelegd.
De andere kant is echter, dat de manier waarop de jonge vrouwen hun protest vormgeven getuigt van anarchisme. Niets is voor hen heilig en zij accepteren geen enkele fatsoensnorm en morele eis boven zich. Daarin slaan ze door en veroordelen ze zichzelf. De aandacht die ze met hun acties genereren heeft een hoge prijs. Ze diskwalificeren zichzelf met hun excessen als extreme dwarsliggers en roepen daarmee hetzelfde effect bij weldenkende christenen op als de gay-pride bij ons: afkeer en onbegrip.
Op de korte termijn spelen ze daarmee Putin alleen maar in de kaart, vrees ik. Allen die hun weerzin tegen de acties bij elkaar herkennen scharen zich achter de leider. Het is mogeljk dat op langere termijn zijn aureool erdoor beschadigd wordt. Misschien worden de dames ikonen van het moedige verzet waarin steeds meerderen zich herkennen, zeker als de eerste schok is uitgewerkt.
Het blijft spijtig dat de strijd zo vanuit uitersten wordt gevoerd: een strak geregisseerde schijndemocratie tegenover een bandeloze verwerping van ieder gezag, en dat de kerk uit afschuw voor het laatste kiest voor het eerste. Zo is het al zo vaak gegaan. Wanneer staat de kerk op die in gehoorzaamheid aan Christus machtsmisbruik aan de kaak stelt?