Toen we in onze vakantie onderweg waren naar onze volgende bestemming, Cluny, ontdekten we dat we daar maar tien kilometer verwijderd waren van Taizé. Een oude wens kon zomaar in vervulling gaan. De zondag die we in Cluny doorbrachten, trokken we ook naar Taizé om ’s morgens en ’s avonds een dienst mee te maken.
Om verschillende redenen kom je dan onder de indruk. Rond de enorme kerkzaal is het een drukte van belang van mensen, meest jongeren die hun ontbijt gebruiken of corvee doen of in groepjes staan te praten. Zo’n levendige gemeenschap te midden van een verstild landschap alleen al valt op. Maar dan de hoeveelheid mensen, opnieuw meest jongeren, die in de kerkzaal de viering komen bijwonen, meest zittend op de grond, en soms met een hartstochtelijke betrokkenheid daaraan deelnemen. Dat is hartverwarmend. Het zijn er minstens 1500. Dat zo iets in onze tijd nog mogelijk is! Daar steekt het clubje van 30 mensen inclusief gasten in de Église Réformée op een andere zondag mager bij af. En tenslotte de meeslepende liederen, waar Taizé beroemd om is. Die dringen diep door in je gemoed.
Toch had ik ook wat gemengde gevoelens. Is het wel authentiek wat hier gebeurt? Het presenteert zich als een oecumenische gemeenschap, met Oosters-Orthodoxe, Protestantse en Rooms-Katholieke elementen. Maar wordt daarmee het beste uit die drie kerkelijke stromingen samengebracht? De torentjes met kruis zijn Oosters en er hangt een icoon, de avondmaalsviering lijkt vooral Rooms, met het opheffen van het brood, de woorden ‘Dit is mijn lichaam’, de buiging en de stilte. Als de monniken binnenkomen, maken ze een lichte buiging naar de tafel/ het altaar, alsof ze buigen voor Christus in het brood. De liederen zijn geheel ontleend aan bijbelse teksten. Dat doet protestants aan.
Waarom overtuigde de diensten mij niet helemaal en weerhield mij dit om deel te nemen aan de viering van de maaltijd? Het gevoel bekroop me min of meer dat er kerkje werd gespeeld. Er waren ’s morgens twee korte Schriftlezingen, waarvan een uit het apocriefe boek Wijsheid, en ’s avonds één korte lezing. Er was geen preek of uitleg. Wel een meditatieve stilte na de lezingen. Maar door het ontbreken van een verkondigend element werd de stilte niet gevuld. Iedereen werd aan zijn en haar eigen gedachten overgelaten. En de gebeden bevatten nauwelijks actuele toespitsingen.
Verder deden de oranje stroken stof met bijzondere lichtinval achter het liturgisch centrum er voor mij ook niet helemaal goed aan. Het liet bij mij de indruk achter van het oproepen van een sfeer. Zo werd de indruk versterkt van het cultiveren van een vage religiositeit.
Dat neemt overigens niet weg dat de liturgische teksten voluit christelijk waren: over Vader, Zoon en heilige Geest, over Christus als het lam van God dat de zonden der wereld wegneemt. Maar weer geen schuldbelijdenis.
Jammer dat ik een onbevredigd gevoel overhield. Ik kan me voorstellen dat jongeren die hiermee kennis maken ervan onder de indruk komen. Maar ik vroeg me af of de monniken er genoeg aan hadden. De teksten in lied en liturgie zijn alle erg basaal. Men zal toch aan meer diepgang behoefte krijgen.
Het is zonder twijfel een concept dat aanslaat, maar het zou een duidelijker profiel moeten hebben. Wat mij betreft is dat een protestants profiel, met in diverse talen een krachtige uitleg en toepassing gericht op het hart van de deelnemers.