Hoe krijg je het grote publiek dat iets heeft met geloof nog geïnteresseerd in een theologisch debat? De redactie van EO Visie meent het antwoord gevonden te hebben. Je zet twee theologen met een verschillend theologisch inzicht met stropdas en grote bokshandschoenen lachend op de foto en je stelt de onderlinge discussie voor als een niet al te grimmige bokswedstrijd. Het trekt de aandacht en het artikel wordt gelezen. Je wordt vluchtig (maar dat kan in zo’n bestek niet anders) geïntroduceerd in de verschillen tussen evangelischen en gereformeerden, en mensen worden weer eens bewust gemaakt van het feit dat van de Bijbel verschillende interpretaties in omloop zijn.
Maar zijn we zo ons doel niet voorbij geschoten? Welk beeld blijft bij de lezer hangen na het zien van de foto’s en het lezen van het artikel? Ik noem een paar mogelijkheden: je moet het allemaal niet zo zwaar opvatten; het is uiteindelijk maar een spelletje; die theologen die zo interessant willen doen, die maken zichzelf alleen maar belachelijk; ze tillen er zelf ook niet zo zwaar aan; ze willen graag gelijk krijgen en daarom doen ze hun best te winnen.
De vraag is natuurlijk: wat willen we met zo’n artikel bereiken? Op z’n minst dat lezers geïnteresseerd raken in de onderwerpen die over het geloof gaan en die meningsverschillen oproepen en dat ze erover gaan nadenken. Bereik je dat op deze manier? Je zult alleen geïnteresseerd raken wanneer je het debat als belangrijk ervaart omdat de thema’s ertoe doen. En we raken alleen overtuigd dat ze ertoe doen als we ons realiseren dat ze over de uitleg gaan van wat God in de Bijbel ons voorhoudt. Als echter de aandacht op zo’n ludieke manier op de theologen wordt gevestigd, staat God al in de schaduw.
In het artikel worden nog andere doelen genoemd, maar volgens mij veronderstellen die de bovenstaande doelstelling dat we de theologische verschilpunten als relevant ervaren. De doelstellingen die genoemd worden zijn: je eigen gelijk leren relativeren en meer tolerantie opbrengen voor mensen met een andere mening. Daarvoor moet je elkaar ontmoeten en proberen je in elkaars positie te verplaatsen. Om dat de moeite waard te vinden moet je natuurlijk wel de gespreksthema’s de moeite waard vinden.
Werkt de speelse opzet mee aan het bereiken van deze doelen? Wat ik erin mis is het ontzag voor wat God ons onthult in zijn Woord. Er zit een tegenstrijdigheid in het artikel en de foto’s. Enerzijds wordt gezegd: Laten we niet onze eigen mening verabsoluteren maar relativeren. Akkoord. Maar anderzijds gaat wel alle aandacht uit naar theologen met hun eigen meningen en hun discussies.
Naar mijn inzicht is er maar één manier om niet onze menselijke opvattingen centraal te stellen. Dat is alle aandacht te laten uitgaan naar het spreken van God en de vertolking daarvan voor ons eigen leven. Twee theologen met verschillende achtergrond zijn dan niet op elkaar en elkaars meningen gericht, maar samen op God. Het drijvende motief achter het gesprek is dan niet het debat te winnen, maar elkaar te helpen en kritisch te bevragen om Gods Woord beter te verstaan en de actuele betekenis ervan aan het licht te brengen voor alle gelovigen. Meningsverschillen worden dan niet gerelativeerd, maar gerelateerd aan Gods spreken, ondergeschikt gemaakt aan het verstaan daarvan.
Dan is de metafoor van een bokswedstrijd niet behulpzaam. Die maakt het gesprek hopeloos oppervlakkig door het te reduceren tot een al dan niet serieuze strijd van meningen. We zouden naar andere metaforen moeten zoeken, bijvoorbeeld die van ontdekkingsreizigers die de schat in kaart brengen die ze hebben gevonden. Er zijn interpretatieverschillen mogelijk om te duiden wat ze allemaal aantreffen. Maar ze hebben elkaar nodig om elkaar aan te vullen en elkaar te corrigeren. En ze weten zich daarin één dat ze deel hebben aan die ene zelfde schat. En het gaat niet om hen, en het gaat niet om hun interpretaties, het gaat om de schat.