Op het moment van schrijven kan het presidentschap van Amerika Joe Biden eigenlijk niet meer ontgaan. En dat is maar goed ook. Je moet er toch niet aan denken dat Donald Trump nog vier jaar politieke onschendbaarheid kan genieten.
Door het zo te stellen, laat ik al doorschemeren wat de reden is dat Trump maar beter de aftocht kan blazen. Dat is niet omdat hij anti abortus is, dat ben ik ook. Het heeft niets te maken met het recht op vuurwapens, het klimaat, het vluchtelingenbeleid of de Obamacare. Op die punten sta ik diametraal tegenover Trump. Maar daar gaat het niet om.
Het gaat erom dat deze president zo fundamenteel antidemocratisch is. Alles draait erom dat hij bewonderd wordt. Bij onwelgevallig nieuws wordt de integriteit van de nieuwsbrenger ter discussie gesteld. Van hoofden van dienst vraagt hij niet loyaliteit aan de constitutie, maar aan hem als de leider. Als zij niet bereid zijn die te bieden, ontslaat hij hen en vervangt hij hen door marionetten. Door een scherm van leugens bouwt hij een schijnwerkelijkheid op die in zijn voordeel pleit. Andere politieke richtingen worden verdacht gemaakt. Polariserend zet hij groepen tegen elkaar op. Aan vriendjes verleent hij gratie. Hij liet na zijn verantwoordelijkheid te nemen in de bestrijding van de coronapandemie, met een slagveld aan doden als gevolg. Desinformatie en verkiezingsrally’s speelden het virus in de kaart.
Daar komt nu bovenop de telkens herhaalde aantijging dat de verkiezingen door de Democraten zijn gekaapt, dat zij fraude hebben gepleegd met stemmen per post, terwijl daar geen concrete aanwijzingen voor zijn. Allerlei rechtszaken zijn in voorbereiding. Zijn aanhang wordt erdoor opgehitst, de maatschappelijke orde wordt erdoor verstoord. Dit kan een uiterst gevaarlijke situatie opleveren voor het land. Nog eens, de democratie wordt uitgehold. Dat is de urgente reden dat het maar goed is dat Trump verliest.
Maar nu heeft Govert Buis in een originele column in het ND verklaard dat het jammer is dat Trump niet heeft gewonnen. Zijn redenering is: Trump heeft ontzettend veel kiezers achter zich verzameld, ook al heeft hij niet gewonnen. Die blijft hij de komende vier jaar mobiliseren om ongenoegen te zaaien en onrust te stoken. Over drie jaar stelt hij zich opnieuw kandidaat en wordt hij alsnog voor een tweede periode president. We raken van de regen in de drup.
Dat is natuurlijk een angstscenario. Is het reëel? Zal het hem lukken de Republikeinse Partij zo te gijzelen voor zijn eigen doeleinden? Ik kan natuurlijk niets uitsluiten, maar ik vraag het me af. Een verliezende figuur met evident onredelijke claims is niet aantrekkelijk om je aan te verbinden. Vele Republikeinse kopstukken zullen hier toch wel afstand van nemen! Bovendien is hij zijn onschendbaarheid kwijt. Allerlei misstanden zullen aan het licht komen die tot nu toe onder het tapijt zijn geveegd.
Maar we zullen het zien.
Om meer redenen is het goed dat Trump verliest en Biden wint. Ik noem één punt dat politiek geladen is, maar evenzeer te maken heeft met stijl en betrouwbaarheid, of beter: met stijlloosheid en onbetrouwbaarheid. Biden is kritisch op het Verenigd Koninkrijk met Boris Johnson aan het roer. Die heeft het principeverdrag met de EU over de economische grenzen eenzijdig opgezegd. Biden is daar vanwege zijn Ierse achtergrond kritisch op. Dat verdrag was juist bedoeld om Noord-Ierland te beschermen voor een harde grens met Ierland en tegen het risico van oplaaiend geweld. Johnson krijgt voor zijn actie niet de politieke beloning die Trump hem zou hebben gegeven.
Het is van het grootste belang dat het fatsoen weer aan de macht komt, liever vandaag dan morgen. Dat zeg ik niet met het oog op allerlei politieke hete hangijzers, maar op de bescherming van de democratische rechtsstaat.