Een onderzoek van NationaleVacaturebank onder 850 personen heeft uitgewezen dat ruim 20% van de werknemers zich zo verantwoordelijk voelt voor zijn werk, dat deze mensen er ’s nachts wakker van liggen. Dat is niet goed. Daar is iedereen het over eens. Maar hoe verander je dat, zodat ook die mensen lekker kunnen slapen?
Mark Borgman van NationaleVacaturebank hoopt dat de werknemers leren afstand te nemen. Je moet je werk natuurlijk wel serieus nemen, maar niet te serieus. Thuis het werk loslaten is even belangrijk als het op de werkplek serieus nemen. Anders gaat dat ten koste van het privéleven en uiteindelijk ook van het werk.
Op deze manier komen we er niet uit, vrees ik. Precies het tegendeel gebeurt, je raakt in een vicieuze cirkel. Dat gaat als volgt. Je ligt in bed. Je kunt niet slapen, want je denkt aan je werk. Je moet morgen dít niet vergeten en hoe moet je dát oplossen? Je stelt vast dat je alweer wakker ligt. Je bedenkt dat dat ten koste gaat van je privéleven en uiteindelijk ook van je werk. Daardoor ga je je nog meer zorgen maken. Want hoe moet dat goed komen op je werk, als je conditie achteruit gaat? Nog meer zorgen betekenen dat je nog onrustiger wordt en nog langer wakker ligt.
De goedbedoelde raad: je moet thuis gewoon afstand nemen van je werk, want anders gaat het fout, werkt dus niet. Die maakt het alleen maar erger. Het is beter al op het werk minder zwaar aan de dingen te tillen. Dat heeft voor een groot deel te maken met de sfeer op het werk, en voor een even groot deel aan de persoonlijke instelling van de werknemer.
Wat de sfeer op het werk betreft: Hoe hoog is de werkdruk? Hoe wordt er gereageerd op een fout? Wordt die zwaar aangerekend? Is de taakomschrijving duidelijk en zijn verantwoordelijkheden duidelijk omschreven? Bestaat er een competitiesfeer? Probeert iedereen zijn eigen straatje schoon te vegen? Hoe reageert de leiding daarop? Is die integer? Heeft die oog voor de menselijke persoon en de menselijke maat? Is er waardering en wordt die duidelijk gemaakt? Is de organisatie transparant? Hier kan veel stress ontstaan, maar ook worden voorkomen. Hoe prettiger de werkomstandigheden, hoe ontspannener de werknemers met hun werk kunnen omgaan.
Ook van de werknemer wordt iets verwacht. Het is belangrijk dat werk niet het enige of hoogste middel is om status te verkrijgen en te behouden. Als je alles op die ene kaart zet, bouw je de stress zelf in. We moeten nog een stapje dieper gaan. Het is belangrijk dat status niet als hoogste waarde in het leven gaat fungeren. Liefde is van meer waarde dan status. Wie zich laat leiden door liefde en belangstelling voor anderen, is minder kwetsbaar voor gezichtsverlies. Wie bang is voor negatieve reacties, maakt zich erg van collega’s afhankelijk. Zo’n houding vergroot alleen maar de faalangst die iedereen wel eens kan hebben.
Men kan allerlei technieken toepassen om andere prioriteiten te leren stellen, ofwel de eigen waarden te herschikken. Niet langer status, maar belangstelling en genegenheid. Kandidaten daarvoor zijn cognitieve gedragstherapie en mindfulnesstraining. Daar kun je baat bij hebben. Maar vaak zit er een diepere onzekerheid onder. Als je jezelf wilt waarmaken op je werk, is dat vaak een houding die je van jongsaf hebt meegekregen ofwel omdat je opvoeding prestatiegericht was en je op de resultaten werd afgerekend, ofwel omdat je onvoldoende aandacht kreeg en extra je best deed om positief op te vallen, als compensatie voor je negatieve zelfbeeld. Voor zulke problemen met diepe wortels bestaan psychodynamische therapieën met een langere duur dan de eerstgenoemde behandelingen.
Uiteindelijk heeft het te maken met je fundamentele waardenoriëntatie. Hier komt het geloof om de hoek kijken. Waar is je leven op gericht? Op het redden van jezelf of sta je in de vrijheid van het aanvaard zijn door God en kun je je wijden aan belangen buiten jezelf? De suggestie die van deze woorden uitgaat is, dat onder christelijke werknemers er mínder dan een op de vijf wakker liggen van hun werk. De praktijk kon dat wel eens tegenvallen. Ik lig ook wel eens wakker van mijn werk. De oorzaak zoek ik daarin, dat ik nog onvoldoende me laat beheersen door mijn geloof in Gods bemoeienis met mij. Het is een geestelijk groeiproces. En soms val ik terug op een lager niveau.
Ligt u ook wel eens wakker van uw werk? Dan kan het geloof toch helpen. Het kan namelijk helpen het probleem anders te stellen en voor het nieuwe probleem hulp te zoeken. Het probleem ligt in ons kleingeloof. Laat dat maar zwaarder wegen dan je werk, en zeg tot God: Heer, ik geloof, kom mijn ongelovigheid te hulp! God heeft zijn Geest gegeven om dat gebed te verhoren.