‘Welke drie partijen moeten na de verkiezingen Nederland gaan regeren, meneer Balkenende?’ Het was de vraag van RTL4-journaliste Marielle Tweebeeke in een veelbesproken verkiezignsdebat. Nee, ik ga het niet hebben over de woorden ‘U kijkt zo lief’ die hij na lang aandringen als antwoord gaf. Het gaat me erom dat hij een voor de hand liggend antwoord niet gaf.
Waarom zei hij niet gewoon: CDA, ChristenUnie en SGP? Nu gaat u als lezer natuurlijk onmiddellijk denken dat ik een politieke onbenul ben en dat ik geen verstand heb van campagne voeren. Vermoedelijk hebt u gelijk. Als het CDA gaat sympathiseren met de SGP, krijgt het onmiddellijk het verwijt over zich heen ondemocratisch en vrouwonvriendelijk te zijn. Bovendien zijn de politieke verhoudingen zodanig, dat de genoemde combinatie in de verste verte niet realiseerbaar zal zijn.
Maar ik maak mijn punt lekker toch. De vraag was namelijk niet of hij wilde speculeren over de uitslag van de verkiezingen, of dat hij zijn uitspraak zou baseren op de laatste peilingen. De vraag was gewoon wat hij als de meest wenselijke coalitie zag. Als voor een christelijk geïnspireerde partij ethische beginselen echt hoog in het vaandel staan, zouden die toch de doorslag moeten geven in de keuze van de ideale coalitie.
Dat gebeurt echter niet. Wat doet de lijsttrekker? Hij houdt zijn mond. Hij beantwoordt de vraag niet en probeert de aandacht af te leiden, hetgeen tot de gememoreerde uitglijder leidt. Rouvoet had hier een mooi punt kunnen scoren: waarom zegt u niet CDA, CU en SGP? En dat zou meer zijn geweest dan een spelletje. Het zou het CDA en zijn voorman bepaald hebben bij hun christelijke identiteit.
Die komt in deze campagne bij het CDA toch niet uit de verf. De hypotheekrenteaftrek wordt genoemd als breekpunt. Wat een zwaktebod. Waarom zou een geleidelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek onbespreekbaar moeten zijn, en bezuinigen op de zorg, de uitkeringen en de integratie niet? Klinkt dit niet als een goedkoop verkiezingspraatje dat erop gericht is bij een grote groep kiezers in het gevlij te komen? Of de deur naar de PvdA dicht te slaan? Is dat zo democratisch? Veel principieel christelijks is er niet aan.
En wat de kwetsbaarheid voor kritiek betreft op de keuze voor een partij die vanuit neoliberaal gezichtspunt niet helemaal democratisch is, het CDA zou dan toch dáár een ‘ononderhandelbaar’ kunnen neerleggen, namelijk bij de democratische verworvenheden voor vrouwen en mannen zonder onderscheid, in plaats van bij de hypotheekrenteaftrek?
Eén pragmatisch punt van overweging is nog niet genoemd. Als het CDA zich zo duidelijk zou richten op de SGP en de CU, zou dat de partij veel stemmen kosten. Dat legt een diepe tweeslachtigheid bloot tussen macht en principe. Bestaat christendemocratische politiek eigenlijk wel?