Vandaag wordt (is) Richard Nieuwenhuizen gecremeerd, de 41-jarige grensrechter die een week geleden is doodgeschopt door drie Marokkaanse jongens van 15 en 16 jaar. Gisteren was er in Almere, de thuisbasis van de voetbalclub waar Nieuwenhuizen aan verbonden was, een stille tocht, als uitdrukking van de verbijstering en ontzetting. In heel Nederland is er een bezinning op gang gekomen over verruwing en agressie in het voetbal en hoe die aan banden te leggen. In veel opzichten een waardige reactie.
Ook is het een goede zaak dat in de stille tocht veel Marokkanen meeliepen. Althans, de beelden op de televisie wettigen de stellige indruk dat dat zo was. Op deze manier nemen zij duidelijk afstand van wat die jongens hebben gedaan, ook al behoren die tot dezelfde bevolkingsgroep als zij.
Of toch niet duidelijk genoeg? Over het algemeen zou ik wensen dat etnische en moslimgemeenschappen duidelijker afstand zouden nemen van wandaden die uit hun midden of in hun naam worden begaan. Het zou hun imago goed doen. Zo ook hier.
Tijdens de tocht werden allerlei spandoeken meegevoerd met teksten in de trant van ‘Voetbal zonder geweld’. Een spandoek van Marokkaanse deelnemers met een tekst als ‘Wij schamen ons’ had daartussen niet misstaan. Het vermoeden lijkt gewettigd dat áls het zou zijn meegevoerd, de camera’s van het Journaal er wel aandacht aan hadden gegeven. Ik heb het gemist.
De vraag zou gesteld kunnen worden: waarom is zoiets nodig? Waarom zouden we dit trieste gebeuren meteen etnisch moeten profileren? In Zwaagwesteinde is dat na de arrestatie van Jasper S. toch ook niet gebeurd? Ook daar had het op zijn plaats geweest als gebaar van de bevolking tegen alle asielzoekers in ons land. Want massaal werd in 1999 de verdenking gelegd op bewoners in het nabijgelegen asielzoekerscentrum, terwijl die, naar achteraf bleek, er part nog deel aan hadden.
Waarom was het ook hier op zijn plaats geweest? Andere Marokkanen die het niet in hun hoofd halen zoiets te doen, hoeven toch niet de hele Marokkaanse gemeenschap te belasten met wat sommige scheefgegroeide jongeren uit hun midden op hun geweten hebben? Toch wel.
De Marokkaanse gemeenschap is een gesloten gemeenschap. Intern bestaat er een grote solidariteit en ook sociale controle op die solidariteit. Naar buiten toe zullen zij snel de gelederen sluiten. Tegen die achtergrond is deelname aan de stille protesttocht al een hele stap. Toch mogen we meer verwachten.
Juist omdat het een gesloten gemeenschap is, kunnen individuele Marokkanen naar buiten toe niet de indruk wekken dat ze aan het zinloze geweld van drie jonge criminelen part nog deel hebben. Ze kunnen zich wel van de daad distantiëren, maar niet van die jongeren, want die maken deel uit van diezelfde gesloten gemeenschap. De schande, veroordeling en verachting die deze drie jongens over zichzelf hebben heen gehaald, moet vanwege die geslotenheid de hele gemeenschap zichzelf toerekenen. Niet omdat de gemeenschap als zodanig schuldig is, maar omdat ze niet los te maken is van die drie knapen.
Hoe treden Marokkanen nu naar buiten toe op? Zetten ze in de stille tocht hun Nederlandse pet op en gedragen ze zich als afzonderlijke individuen, zoals dat in onze Nederlandse individualistische cultuur gebruikelijk is? Dat zou een daad van opportunisme zijn. Of blijven ze ook in die tocht trouw aan hun Marokkaanse identiteit? Dan zijn ze bereid in een demonstratie van verontwaardiging en meeleven met de familie ook hun gemeenschappelijke schaamte over het voorval, die ze ongetwijfeld met zich meedragen, te demonstreren.
Gemakkelijk is dat niet. In de Marokkaanse cultuur zijn eer en schaamte gevoelige onderwerpen. En als je je echt schaamt, schaam je je ook voor je schaamte. Toch zou er veel mee gewonnen zijn als die moeilijke stap wordt gezet. Het is een stap in de richting van groeiend vertrouwen tussen de bevolkingsgroepen. Immers, als ze wanneer het beter uitkomt hun Marokkaanse identiteit verhullen, om die op andere momenten wel duidelijk te manifesteren, dan vertrouw ik het niet helemaal.