De vluchtelingenstroom door Europa is niet meer te negeren. Het is ons gemeenschappelijke probleem geworden. Hartverscheurende taferelen, vooral als het kinderen betreft, roepen compassie op. We moeten die mensen helpen. Dat is de teneur van de reacties op dit moment. Vanuit christelijk oogpunt kan ik dat alleen maar beamen. Het is zo simpel als ik het op de website van Henk Medema las: Jezus roept ons vreemdelingen en vluchtelingen te herbergen. Dat is geen kwestie van aardig zijn maar van recht, aldus terecht het redactionele commentaar van het ND vandaag.
Toch wringt er iets, als ik zie wat er gebeurt. Asielzoekers proberen als verstekelingen in vrachtwagens van Calais in Groot-Brittannië te komen. Dat levert chaotische situaties en veel vertraging op. Aan de grens met Macedonië wordt met geweld geprobeerd de blokkades te passeren. Er wordt met stenen naar agenten en soldaten gegooid. Treinen worden bestormd. Mensen zijn het er niet mee eens dat zij naar een opvangkamp worden gestuurd om daar te worden geregistreerd. Zij willen regelrecht door naar Duitsland. In een lange stoet wordt de vluchtstrook van de snelweg gebruikt om lopend van Boedapest naar Wenen te gaan.
Hier ontstaan mijn bedenkingen. Aan wie is het vergund zonder geldige papieren door Europa te reizen? Niemand? Is het aanvaardbaar dat de autosnelweg als wandelroute wordt gebruikt? Nee, veel te gevaarlijk en veel te belemmerend voor het normale verkeer. Hoezo: “Wij willen naar Duitsland”? Wat hebben vluchtelingen te willen? Zij ontvluchten een onleefbare thuisomgeving omdat het overal elders beter is. Ze mogen blij en dankbaar zijn als hun een plaats in Polen wordt vergund. Het is dan ook de grootste onzin dat premier Orbán van Hongarije verklaarde dat het vluchtelingenprobleem geen Hongaars probleem is, omdat de mensen allemaal naar Duitsland willen.
Dat is mijn grote bezwaar tegen wat er nu gebeurt. Als vluchtelingen erop uit zijn de anarchie die zij ontvlucht zijn in Europa te importeren, dan moeten ze maar gauw verdwijnen. Ik kan het niet nalaten dit gevoel van onvrede te ventileren. In de media lees en hoor ik er niets over.
Als ik hier zou eindigen zou ik me echter schuldig maken aan een grove eenzijdigheid. Europa kan namelijk niet direct gecomplimenteerd worden om haar adequate reactie op het vluchtelingenprobleem. Steeds maar is geprobeerd het probleem af te wentelen op de landen van eerste aankomst, Griekenland en Italië. Angela Merkel neemt op een bewonderenswaardige manier het voortouw om en genereus te zijn en te hameren op een gezamenlijke aanpak. Dit soort leiderschap vinden we te weinig.
Door het ontbreken van leiderschap zijn veel vluchtelingen in erbarmelijke omstandigheden blijven hangen. Geen wonder dat ze voor zichzelf opkomen en het heft in eigen hand gaan nemen. En de massaliteit brengt een autonoom proces op gang, zoals grote groepen in de publieke ruimte altijd een soort eigenmachtigheid creëren.
De moraal van dit stukje is drieledig. Vluchtelingen moeten worden geholpen. Geweld en wetteloosheid kunnen niet worden getolereerd, daar moet tegen worden opgetreden. En last but not least, overheden moeten hun verantwoordelijkheid nemen en de handen ineen slaan, in plaats van de problemen op het bordje van de buren te deponeren.