In de CGK staan verhoudingen op scherp, dat is geen nieuws. De opvattingen over homo’s aan het avondmaal en vrouwen in een ambt staan soms lijnrecht tegenover elkaar. Er ligt nu een voorstel (“instructie”) van de Particuliere Synode van het Westen op de tafel van de Generale Synode om te beoordelen of vrouwen in de ambten kunnen worden toegelaten. Door de coronacrisis is de behandeling hiervan uitgesteld tot juni 2022. Dat geeft de kerken extra tijd voor bezinning. En die is wel nodig. Door enkele “behoudende” predikanten is er fors stelling genomen: de vrouw in het ambt is ondenkbaar in een CGK.
Zelf heb ik een brochure geschreven met een bezinning op bovenstaande onderwerpen en op het kerkelijk samenleven, met als titel:
HOE KOMT DE KERK UIT DE CRISIS?
Een oproep om elkaar vast te houden en los te laten
De kerkenraad van Gouda heeft besloten deze brochure te versturen aan alle kerkenraden.
Wat kan de lezer verwachten? Strikt genomen gaat de brochure niet specifiek over de positie van homo’s en vrouwen, maar over hoe we de Bijbel moeten lezen. Hoe komt het dat de één tot andere conclusies komt dan de ander, terwijl we toch dezelfde Bijbel lezen? De brochure laat zien dat de benadering van Gouda en andere gemeenten recht doet aan wat de Bijbel zegt. De verschillen in uitkomst hebben te maken met verschillende leesbrillen waarmee we de Bijbel lezen en de boodschap begrijpen.
Het eerste hoofdstuk gaat over de schepping. Sommigen denken vanuit een onveranderlijke scheppingsstructuur. Van daaruit is de vrouw ondergeschikt aan de man en is homoseksualiteit alleen maar fout. Maar geeft de Bijbel wel aanleiding tot zo’n strikte scheppingstheologie? Het antwoord is ‘nee’.
Het tweede hoofdstuk behandelt de vraag hoe wij de aanwijzingen van de apostelen – zoals: ‘de vrouw moet zwijgen’ – begrijpen en in onze tijd moeten toepassen. Zijn die aanwijzingen bedoeld als geboden voor alle tijden, of gaat het over hoe in de tijd van de apostelen de kerk het beste kon worden georganiseerd? Het Nieuwe Testament zelf betoogt dat het niet om de regels op zich gaat, maar om wat nuttig is en de opbouw bevordert. Verder hebben ze als doel dat we ons beheersen, en onze naaste liefhebben en dienen. Dat is niet statisch maar flexibel.
Hoofdstuk 3 werkt de gedachte uit dat ons verstaan van de Bijbel mede bepaald wordt door wie we zijn: ons wereldbeeld, onze waarden, onze interesses.
In de huidige kerkelijke tegenstellingen staan twee culturen tegenover elkaar: het belang van een logisch en vertrouwd systeem waarin alles zijn vaste plek heeft aan de ene kant, en het belang van het recht op vrijheid en ontplooiing aan de andere. Het is belangrijk dat we die voorgesorteerde culturele posities gaan herkennen en bespreken. Dat ziet niet iedereen onder ogen. De kritiek is: door te aanvaarden dat ons begrijpen van de Bijbelse boodschap mede bepaald is door wie we zelf zijn, gaat de tijdgeest heersen over het evangelie. Die kritiek is niet terecht. Als je erkent dat iedereen de Bijbel leest door een bepaalde bril, ga je je eigen opvattingen niet snel uitgeven voor de wil van God.
In hoofdstuk 4 komt aan de orde wat er gebeurt wanneer een synode de vrouw in het ambt gaat verbieden. Kerkenraden die op basis van Gods Woord zich daarin niet kunnen vinden, komen in een spagaat terecht. Loyaliteit aan het kerkverband vraagt dan om het volgen van de synodale uitspraak, ook al ben je het er niet mee eens. Maar als je vindt dat daarmee onrecht wordt gedaan aan vrouwen, gaat dat tegen het geweten in. In zo’n positie mag een kerkverband een gemeente niet brengen.
Het slothoofdstuk brengt alle elementen bij elkaar in een pleidooi om elkaar vast te houden en los te laten. Dat is: elkaar loslaten zoals ouders hun volwassen kinderen loslaten. Er is nog steeds een diepe verbondenheid in liefde en vertrouwen, je houdt nog steeds zoveel mogelijk rekening met elkaar, maar je gaat elkaar niets opleggen.
Ik hoop en bid dat de brochure verdieping kan geven aan het onderlinge gesprek, en dat zij eraan bij kan dragen dat de synode een wijze uitspraak doet.
Uitgeverij Buijten & Schipperheijn in Amsterdam brengt de brochure op de markt. Ze is te koop voor € 5,95 en bevat 48 pagina’s met twee kolommen per pagina. Het ISBN is 978-94-6369-165-9.