In het kwartaalblad Jeugd van het KerkPunt, nr. 70, onderschrijft mijn collega Christiaan Kanis de Engelstalige uitspraak: ‘If you can’t explain it simply enough you don’t understand it well enough.’ Met andere woorden: je begrijpt het pas goed als je het simpel kunt uitleggen. Van heel veel dingen zal dit inderdaad opgaan, ook in de kerk, maar als het om de kern van het evangelie gaat, zitten we er met die stelling naast.
Wat is de kern van het evangelie? Dat is de komst, het werk, het lijden en sterven en de opstanding van Gods Zoon Jezus Christus. Het is mijn inschatting dat juist een simpele presentatie van dit evangelie afbreuk doet aan de hoogte, breedte en diepte ervan. Door versimpeling wordt het evangelie platgeslagen en gaat het aan bloedarmoede lijden.
De boodschap wordt dan op een korte noemer gebracht: Jezus is naar het kruis gegaan om Gods toorn tegen onze zonden te dragen en ons weer met God te verzoenen. De mensen hadden tegen God gezondigd en dat kon niet ongestraft blijven. Geen verzoening zonder voldoening aan Gods eis, want tekortdoen aan zijn grootheid is voor Hem onaanvaardbaar. Maar doordat Jezus aan het kruis heeft willen hangen heeft Hij voor ons de straf gedragen en zo voor ons herstel mogelijk gemaakt.
Het probleem met deze simpele samenvatting is niet dat ze onjuist is. Al die elementen spelen in het evangelie een rol. Het probleem is dat ze te simpel is. Ze gaat er bijvoorbeeld aan voorbij dat het kruis in de eerste plaats de manifestatie is van de menselijke verwerping van God en zijn Zoon. Zij verdroegen en verdragen het niet dat Hij zich met hun leven bemoeit en hen onder kritiek stelt. Daarmee wordt het kruis in de eerste plaats symbool van de ongelooflijke controverse tussen God en mens.
Alleen dit voorbeeld maakt al duidelijk dat je alleen aan de kern van het evangelie recht kunt doen als je het van twee kanten benadert. Dat maakt het al niet simplex (Latijn voor een-voudig), maar duplex (tweevoudig). De paradox is trouwens: als je het simpel maakt, roept dat zoveel vragen op, dat het niet meer uit te leggen is. Dat is de klacht die je vaker hoort, met name daar waar nagedacht wordt over evangelisatie: het is aan de huidige generatie niet meer uit te leggen (voorbeeld: Stefan Paas in Vrede op aarde).
Een belangrijke term in het Nieuwe Testament om die meervoudige gelaagdheid van het evangelie te benoemen is het woord Griekse woord mystèrion, geheimenis. In dat woord worden diverse niveaus met elkaar verbonden: het dagelijkse niveau van actie en reactie in de dynamiek van het leven, en het geestelijke niveau van Gods diepere bedoelingen en zijn onvoorstelbare vermogen die dagelijkse ontwikkelingen te gebruiken binnen zijn grote doel met de mensheid.
In de betekenis van het geheimenis, en in de moeite die onze maatschappij ermee heeft om voor die gelaagdheid van het evangelie de tijd te nemen, heb ik me nog wat meer verdiept. Ben je daarin geïnteresseerd? Klik dan hier (3700 woorden). Ga er even rustig voor zitten.
Gelukkig schreef collega Kanis ook dat openstaan voor feedback van wezensbelang is. Bij dezen een stukje feedback. Voor mij is het tegelijk een aanleiding om wat dieper op een centrale notie van het Nieuwe Testament in te gaan.