Wel of niet buiten spel door afwijkend beleid

De scheuring een feit
Het doek is gevallen. De groep Rijnsburg gaat een eigen synode beleggen. De kerkscheuring lijkt een feit. Toch ga ik door met mijn analyse van het artikel van Egas, een van de vooroplopers. Niet om die aanvoerders op andere gedachten te brengen. Dat lukt toch niet. Maar wel om de twijfelaars te helpen bij hun afweging of ze er wel of niet goed aan doen hierin mee te gaan.

Waar haalt hij het vandaan?
Egas verkondigde dat kerken die volharden bij een beleid dat afwijkt van wat de synode besloten heeft, zich buiten het kerkverband plaatsen. Waar heeft hij dat vandaan? Uit de Bijbel? Of uit de belijdenis? Of de kerkorde? We lopen het langs en komen tot de ontdekking dat zowel de Bijbel, als de belijdenis, als de kerkorde een andere kant op wijzen.

De Bijbel
Zegt de Bijbel dat een gemeente die zich niet aan een synodebepaling houdt zich buiten de kerk van Christus plaatst? De Bijbel gaat veel dieper. Niet synodale besluiten zijn beslissend voor het al dan niet behoren tot de ene kerk, maar de belijdenis van Jezus als Zoon van God en de door Hem gegeven Koning en Redder. Zo zegt Jezus het tot Simon Petrus die zojuist Hem heeft beleden als de Messias, Gods Zoon. ‘Jij bent Petrus’, is zijn antwoord, dat betekent: Rotsman, en op deze petra, deze rots, zal ik mijn kerk bouwen.
Nu heeft Jezus het over ‘kerk’, niet over ‘kerkverband’. Maakt dat veel verschil? Niet als je geestelijk over het kerkverband denkt en spreekt: als voorlopige en gebrekkige afspiegeling van de ene kerk van Christus. In het kerkverband zoeken we de ene kerk van Christus, gebouwd op Hem.

De belijdenis
Zegt de belijdenis dan dat wie zich om steekhoudende redenen niet aan synodebesluiten houdt, zich buiten het kerkverband plaatst? Nee, de catechismus spreekt ook geestelijk over de kerk: de Zoon van God brengt die kerk bijeen, door zijn Geest en Woord, in de eenheid van het ware geloof (antwoord op vraag 54). Daar komt het dus op aan: het ene ware geloof. De Nederlandse Geloofsbelijdenis idem dito: de enige kerk is een heilige vergadering van de waarlijk gelovige christenen die al hun heil van Jezus Christus verwachten (artikel 27). De ene kerk is Christus’ werk en wordt gekenmerkt door het ware geloof in Hem, niet door je, ondanks je bezwaarde gemoed, aan allerlei regels te houden.

De kerkorde
En de kerkorde dan? Die noemt onze belijdenissen de ‘drie formulieren van enigheid’. Met andere woorden: de eenheid van de kerk is op het geloof gebaseerd dat daarin wordt beleden. niet op iets anders. Niet op kerkelijke besluiten. Dit wordt nog eens expliciet bevestigd in de preambule (inleiding) op het ondertekeningsformulier voor ambtsdragers (bijlage 1.12). De leer van de Schrift zoals die is verwoord in onze belijdenisgeschriften wordt daar genoemd ‘de basis van onze eenheid als kerkverband. Op grond hiervan hebben we elkaar gevonden en mogen we samen kerk zijn.’ Dus waar hebben we het over?

Artikel 31
Eén tegenwerping nog. Artikel 31 van de kerkorde is er toch duidelijk in dat we de synodale besluiten voor ‘vast en bondig’ (bindend) moeten houden? En ambtsdragers hebben toch ook plechtig beloofd dat te doen?
Hier wordt veel mee geschermd, maar daarbij wordt vergeten dat de beloofde trouw aan kerkelijke besluiten voorwaardelijk is: ‘tenzij bewezen wordt dat dit in strijd is met het Woord van God, de belijdenis of de kerkorde’.
Wil je een beknopte uitleg over het verkeerde en het goede functioneren van artikel 31 in de kerkorde? Lees dan het tweede deel van mijn blog ‘Instemming met tandengeknars’. Klik op deze link om op die blog te komen.

Een voetbalwedstrijd
Maar waar beroept Egas zich dan op voor zijn boude bewering dat wie zich niet aan de afspraken houdt zich buiten het kerkverband plaatst? Bij eerdere uitlatingen heeft hij het wel over een voetbalwedstrijd gehad: wie zich niet aan de regels houdt wordt eerst gewaarschuwd en bij volharding in zijn onsportieve gedrag het veld uit gestuurd.
Maar de kerk is geen voetbalwedstrijd. Waar haalt hij deze vergelijking vandaan? Dit is een belediging niet alleen voor de kerk, maar vooral voor de Heer van de kerk. Zijn spreken over de kerk is in strijd met én de Schrift, én de belijdenis, én de kerkorde.

Een synode-uitspraak uit 2022
Eén puntje nog, voor de zorgvuldigheid. De synode van 2019-2022 sprak uit dat kerkelijke eenheid zich nooit verdraagt met volhardend afwijken van kerkelijke besluiten. Hier zou Egas bij kunnen aanhaken: als je blijft afwijken van een kerkelijk besluit, ben jij degene die met de ene kerk breekt. Alleen, tegen deze aanvechtbare synode-uitspraak zijn vanuit de kerken diverse inhoudelijk gemotiveerde revisieverzoeken ingediend, maar die zijn op de laatste synode niet eens behandeld! Dat is wel een heel gemakkelijke manier om je van je verantwoordingsplicht af te maken.