als ze niet uitkijkt
vervolg op de vorige twee blogs
Onwettig
Het lijkt erop dat het moderamen van de synode zich nu bezint op wat de ‘ontvlechting’ van het kerkverband heet, om die voor te bereiden. Dat komt gewoon neer op een breuk waarbij allerlei gezamenlijke projecten – zending, theologische universiteit, en niet te vergeten de emeritikas, en meer – zoveel mogelijk worden veiliggesteld. Mijn stelling is:
Een synode is niet bevoegd het kerkverband heen te leiden naar ontbinding.
Als ze dat toch doet, dan rijdt ze door rood. Behalve dat dat gevaarlijk is: het is onwettig. Het mag gewoon niet.
Ongerijmd
Zo’n actie van een synode is innerlijk tegenstrijdig. De bevoegdheid die de synode heeft, ontleent ze via getrapte verkiezing van de afgevaardigden (kerkenraad > classis > particuliere synode > generale synode) aan de kerken in het kerkverband. Als ze toewerkt naar de opheffing van het kerkverband, zaagt ze de tak door waar ze zelf op zit. Het mandaat dat de afgevaardigden van de kerken meekrijgen, ontvalt hun. Want de kerken die hun dat mandaat geven, verbonden in het kerkverband en in de synode, vallen dan uit elkaar. Daarmee valt de synode uit elkaar. Een synode die op een kerkscheuring uit is, vernietigt haar eigen basis. Zij is geen kerkelijke vergadering meer.
Tegen de orde
Deze handelwijze is ook buiten de kerkelijke orde. Volgens artikel 30 van de kerkorde mogen op kerkelijke vergaderingen geen andere dan kerkelijke zaken behandeld worden, en dat moet op een kerkelijke wijze gebeuren. Je kunt verdedigen dat de toekomst van ons kerkverband een kerkelijke zaak is en daarom op de tafel van de synode thuishoort. Maar je kunt een heenwerken naar definitief uiteengaan niet bestempelen als een kerkelijke manier om over die toekomst te spreken. Dit is van belang bij het antwoord op een mogelijke tegenwerping tegen de vorige alinea.
Tegenwerping
Men zou kunnen tegenwerpen: zeker, zodra het besluit tot ontvlechting genomen is, houdt de synode op te bestaan. Maar tot die tijd is ze nog gewoon de synode van de CGK die de macht heeft dat besluit te nemen. Deze tegenwerping houdt geen stand. Immers: is het voorbereiden van de opheffing van het kerkverband een kerkelijke manier van doen? Nee, ze is in strijd met de onderlinge kerkelijke omgang. Die gaat uit van verbondenheid en dus van de wederzijdse erkenning van broeders en zusters van hetzelfde huis. Voorbereiding van een kerkscheuring, hoe ‘zacht’ ook, is een onkerkelijke handelwijze.
Onmogelijk
Door rood rijden is mogelijk. Het beeld is daarom niet toereikend. Want synodaal op een kerkscheuring aankoersen is onmogelijk. Woorden en beelden schieten me tekort. Het is onmogelijk omdat de mogelijkheden van een synode beperkt zijn tot haar door de kerken geschonken bevoegdheid om alleen kerkelijke zaken alleen op een kerkelijke wijze te behandelen. Buiten deze bevoegdheid heeft zij geen bestaansgrond en geen bestaansrecht. De synode bestaat bij de gratie van haar mandaat, dat tot uitdrukking komt in de geloofsbrieven van de afgevaardigden. Het voorbereiden van een ontvlechting van kerkstructuren behoort daar niet toe. Het is meer dan ‘rijden door rood’. Ik moet het sterker aanzetten: het is geeneens een begaanbare weg.